[column] Wat is er met jonge meiden aan de hand?

Alle powerteksten van Beyoncé en anderen ten spijt - Who run the world? Girls! – zijn Nederlandse meisjes de afgelopen vier jaar flink achteruitgegaan qua levenskwaliteit; ze vertonen vaker probleemgedrag én ze maken inhaalslagen op bedenkelijke terreinen.

Jarenlang kon Nederland bij internationale onderzoeken naar de mentale gezondheid van de jeugd achterover leunen. Nederlandse jongeren gaven gemiddeld een 7,8 voor hun levenskwaliteit en ze scoorden bijvoorbeeld steevast hoog op de vraag of ze goed met hun vader en/of moeder over hun problemen konden praten. Nieuwe cijfers uit het internationale HBSC-onderzoek dit najaar stemmen echter tot nadenken. Al twintig jaar voeren onderzoekers van Universiteit Utrecht, Trimbos en SCP elke vier jaar het HBSC-onderzoek (Health Behaviour in School-aged Children) uit. Hiervoor bevragen zij duizenden jongeren van 11 tot en met 16 jaar (groep 8 basisschool en de vier onderste leerjaren van de middelbare school) naar thema’s rond welzijn en gezondheid. Ofwel, hoe gaat het met je? En hoe gezond leef je? Door de grootschalige, internationale opzet levert HBSC een schat aan informatie op en is het een belangrijke pijler voor onze overheid en de leefstijlinstituten.

Ongekende stijgingen
De laatste editie - september 2022 uitkwam - laat een ongekende stijging van problemen bij de meisjes zien, en dan met name bij meisjes in het voortgezet onderwijs. Qua levenskwaliteit scoren deze meiden gemiddeld een magere 6,7. Maar er zijn meer verontrustende data. 7 op de 10 meiden ervaart meerdere keren per week psychosomatische klachten als hoofdpijn, buik- en rugpijn, slaapproblemen en een zenuwachtig gevoel. Het aantal meiden met emotionele problemen als stemmingswisselingen en angststoornissen verdubbelde in vier jaar tijd zelfs naar 44%. En ook in probleemgedrag - denk aan hyperactiviteit en aandachtsproblemen - halen meisjes de jongens nu in. ‘Zulke grote stijgingen zijn in eerdere jaren nooit voorgekomen’, schrijven de onderzoekers. En dan maakten meiden tot slot de afgelopen vier jaar tijd een bedenkelijke inhaalslag op het vlak van genotmiddelen. Waar meiden lange tijd een ‘achterstand’ op de jongens hadden qua roken, alcohol en drugs; inmiddels roken en drinken de meiden evenveel als jongens in die leeftijd en blijven ze ook in het gebruik cannabis, XTC en lachgas niet achter.

Co-rumineren met je BFF
De coronapandemie echoot nog na bij deze cijfers, het veldwerk vond plaats in het najaar van 2021, maar dit verklaart niet helemaal waarom juist meiden zo uit de pas lopen. Bij de jongens zien we immers ook een stijging in mentale problemen, maar minder groot. Hoe dat komt? Het is nog zoeken naar verklaringen. Interessant vond ik de verklaring dat meiden vaker dan jongens de neiging tot co-rumineren hebben. Co-rumineren - ik kende de term ook niet - staat voor het excessief bespreken van zorgen, problemen en negatieve emoties zoals angst, woede of somberheid met een vriend of vrienden. Dit gedrag kan de emotionele band tussen vrienden verdiepen, maar kan problemen ook versterken wanneer die steeds centraal staan in gesprekken. Je ziet het voor je, meiden die co-rumineren met hun BFF. En heeft co-rumineren niet ook een online variant, bedacht ik me, denkend aan de vele ‘openhartige’ filmpjes op TikTok en Insta? We weten dat meiden meer tijd doorbrengen op social media (in vergelijking tot de jongens die meer gamen). En zeker brengen socialmediacontacten jongeren veel positieve ervaringen en gevoelens, maar er is ook een downside. De algoritmen laten niet alleen kattenfilmpjes viraal gaan, er is ook veel content die gaat over hoe je je voelt, wat je doet om je gezond te voelen en hoe je met je vrienden plezier maakt. Daarbij komt ook de nodige schadelijke content voorbij. Meiden hebben sowieso meer dan jongens moeite om het gescroll op tijdlijnen te begrenzen. 54% van de meiden gebruikt social media vaak om niet aan vervelende dingen te denken en bij 7% van hen is er sprake van problematisch socialmediagebruik. Dan hebben jongeren bijvoorbeeld vaak ruzie met familieleden over social media en verdwijnt de interesse in andere activiteiten als hobby’s en sporten.

Meer oog
De coronapandemie ligt achter ons, maar we kunnen het ons niet veroorloven om nu af te wachten of het vanzelf weer beter gaat met jonge meiden. Mentale problemen openbaren zich vaak op jonge leeftijd in het puberbrein. Als je als volwassene bijvoorbeeld last hebt van angsten, is de kans groot dat dat tijdens je adolescentie is ontstaan. Daarom is het zo belangrijk dat we op zoek gaan naar oplossingen. Achter al deze cijfers gaan immers individuele verhalen schuil. Verhalen van vertwijfelde, ongelukkige meiden die niet goed in hun vel zitten. Laten we om te beginnen meer oog voor de meiden hebben.

Dit artikel is geschreven door Yvonne van Sark, partner & adviseur bij Youngworks, en verscheen eerder in MarketingTribune 20, 2022.