Zomer, snelwegen en openingstijden

“En ik ben wel benieuwd wanneer gaan die bruggen open?” “Voor deze brug geldt dat we hem drie keer per dag opendoen”. Ziehier een korte dialoog tussen de buitengewoon scherpe onderzoeksjournalist van onze gewaardeerde publieke omroep en de vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat, die de bruggen over de snelwegen bedient. Het is weer zomer. En de tranentrekkende zomercolumns zijn weer terug.

De column keutelt nog even door, ik zie allemaal blije wachtende mensen in auto’s die naar eigen zeggen ‘tijd genoeg hebben’, of zich ‘er niet aan ergeren’, of ‘het niet uitmaakt’. Lijkt me geen dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking. Als ik – in een zeldzaam geval – mezelf terugvind in een file voor een brug over de snelweg en ik kijk om me heen, zie ik weinig zen-achtige mensen. Ik zie nerveus rondkijkende mannen en vrouwen. Ik zie mobieltjes die geraadpleegd worden. Ik zie veel zuchten. Ik zie roffelende vingers op het stuur. Net als in een gewone file dus.

De zomercolumn is een merkwaardig iets. In een poging wat kijkers van de commerciëlen af te pakken is kennelijk besloten de reguliere kijker niet meer serieus te nemen. Erger dan de reguliere kijker als een redelijke imbeciel te benaderen, is de kennelijk vigerende gedachte dat die insteek nodig is om mensen van de commerciële omroepen weg te lokken. Mensen die naar de commerciële zenders kijken zijn volgens de publieke omroep niet serieus te nemen. Die lok je niet met goede programma’s, of verdieping op het nieuws, nee, daar is entertainment voor nodig. Zinloze informatie, zo vult de publieke omroep dit begrip kennelijk in, gebracht door mensen die normaal gesproken heel capabel zijn maar in de minuut die zomercolumn heet plotseling verkrampen tot een stuntelige middelbare scholier die met een i-phone een filmpje maakt.

In de strijd om de kijker zijn zendtijd en kosten een belangrijk onderwerp. Dat geldt voor de commerciële zenders, dat geldt voor de publieke zenders. Het journaal, inclusief zomercolumn wordt uitgezonden op NPO1 en NPO2. Inclusief herhalingen is dat al snel een keer of twintig per ochtend. 100 minuten per week. Ruim anderhalf uur, die ook besteed had kunnen worden aan zinvolle informatie. De journalisten die nu (ik neem aan gedwongen – wie wil dat nu als gerespecteerd vakvrouw/man doen?) zomercolumns maken kunnen die informatie ook boven tafel halen en aan ons overbrengen. Als nu de kennis en kunde er is om die minuut per journaal beter in te vullen, kan het alleen nog om de kosten gaan. Ok, de column is geen duur item: dat ziet iedereen. Maar een extra vraag stellen in een interview, een kwartiertje langer deskresearch doen of wederhoor toepassen kost ook niet de wereld.

Het NOS Journaal is, net als het RTL4 journaal, een kwalitatief hoogstaand programma. Iedere dag weer. Waar RTL4 Journaal dagelijks al sinds jaar en dag een soort human interest item brengt, was de onderscheidende kracht van het NOS Journaal dat ze dat juist níet deden. Door nu toch de entertainment-kant op te gaan verliezen ze hun profiel. Worden ze me-too. Treurig toch?

De zomercolumn is een voorbeeld van de tweeslachtigheid van de NPO. Entertainment versus cultuur, zeg maar. En waar de NPO vaak arrogantie verweten wordt, is de keuze om de zomercolumns in te zetten juist een blijk van gebrek aan zelfvertrouwen. Een gebrek dat ze probeert te maskeren door te kiezen voor dat wat de concurrent doet. Iemand met verstand van positionering zou daar best ’s een paar zinvolle uurtjes kunnen doorbrengen.