[column] Hoe verslavend is jouw content?

Ik heb dat gelukkig niet. Ik vernam op 5 oktober in de ochtend pas dat er een wereldwijde storing was geweest. Alle socialmediakanalen zijn er blijkbaar een avond uit geweest. In de media werd gesproken over de grote schade omdat reclameboodschappen niet doorkwamen. Gelukkig hebben veel mensen het ervaren als een avondje vrij. Op Harpersbazaar.com een leuke column van Sanne van Rij over dit onderwerp. ‘De storing illustreert hoe afhankelijk we zijn geworden van social media als communicatie- en interactiemiddel, ongeacht de manier waarop het je beïnvloedde.’ Ze spreekt van een noodgedwongen detox. Stof tot nadenken dus.

Gif is het, schrijft Renate Wennemars in de Stentor op 6 oktober. Tijd verdoen met niksigheid. 'Elke keer weer schrik ik me te pletter wanneer mijn telefoon me vertelt wat mijn dagelijkse schermtijd is geweest de afgelopen week. Ik durf het niet eens te melden. Al die uren; kwijt, verspeeld, verkwanseld. En waaraan? Aan krant online lezen, aan het opzoeken van informatie, maar ik schat voor 50 procent aan sociale media.’

Gedragswetenschappers en psychologen hebben ook weer wat om op te reageren. Sociale media lijkt net een bak snoep lees ik op nu.nl. ‘Bijna automatisch grijp je steeds naar die bak om een nieuw snoepje te pakken, zonder daar heel erg over na te denken. Maar in tegenstelling tot een snoepkom raken sociale media nooit leeg. Bij elke verversing is er iets nieuws te zien. Als vrienden niets hebben geplaatst, dan zorgen algoritmes van de apps er wel voor dat gebruikers iets krijgen voorgeschoteld wat aansluit bij hun persoonlijke interesses. Bij een massale storing zoals die van deze week bij Facebook moeten we gedwongen afkicken,’ zegt de gedragspsycholoog. ‘Het grootste deel van de communicatie verloopt via sociale media, dus dit voelde weer een beetje zoals de lockdown. Ineens waren we aangewezen op het sturen van sms'jes, wat vergeleken met appen voelt alsof je rooksignalen stuurt.’

In Het Dagblad van het Noorden klaagt een ondernemer over hoeveel tijd ingehuurd personeel bezig is met sociale media onder werktijd. Dat zal bij thuiswerken nog een factor hoger liggen. Op de vraag waarom krijgt hij als antwoord van zijn medewerkers: ‘Doe niet zo ouderwets, dit is het nieuwe sociale leven.’ Ik twijfel. Als werkgever zou ik streven naar een protocol of heldere afspraken of regels.

Op vpro.nl een verhaal over ons blije brein. Nieuwe prikkels vinden we leuk, ook al kunnen we ze amper aan. De smartphone als ultiem afleidingsinstrument. ‘Iedere keer als jij op je telefoon kijkt en een nieuwe prikkel krijgt maken je hersenen het gelukshormoon dopamine aan. Onderzoekers vergelijken een telefoonverslaving ook wel met een drugsverslaving, waarbij het beloningssysteem in de hersenen ook overspoeld wordt met dopamine. Dit geluksstofje zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen. Een fijn gevoel, dat we keer op keer op keer willen ervaren.’ Evelien de Vries, auteur van het verhaal, pleit voor een betere digitale balans. Minder op onze telefoon kijken betekent dus meer rust, meer productiviteit, meer creativiteit, betere sociale contacten en meer concentratie. Moeten we die smartphone dan maar helemaal de deur uitgooien? Het korte antwoord is ‘nee’. Daar word je waarschijnlijk ook niet gelukkig van. Ze geeft in haar verhaal mooie voorbeelden voor een digitaal dieet.

Emerce.nl berichtte deze week: ‘Tijdens de opeenvolgende lockdowns brachten velen van ons lange tijd thuis door en wendden zich tot digitaal gezelschap om ons verloren sociale leven in te vullen. Dit type eenzijdige relatie heeft een sterke aantrekkingskracht op veel levens. In Nederland volgt meer dan de helft (57 procent) van de jongeren (18-34 jaar) influencers. Voor 35 tot 55-jarigen is dit ongeveer een vijfde (19 procent) en slechts drie procent van de 55-plussers volgt een influencer.’ De gegevens komen uit een onderzoek van cybersecuritybedrijf Kaspersky. ‘Influencers hebben ongelooflijk veel macht om de levensstijl en standpunten van hun fans vorm te geven, stelt Kaspersky vast. 58 procent van de Nederlandse consumenten die influencers volgen, zegt van hen te leren, bijvoorbeeld over onderwerpen als gezondheid, hobby’s en stijl.’

De storing van Facebook, Instagram en WhatsApp was misschien een storm in een glas water en een wake up call om eens na te denken over de tijd die we verdoen met sociale media.

Ik moest in het kader van het social-media-infarct van vorige week wel even grinniken toen ik bij onze collega’s een verhaal las met de volgende teaser: ‘Hoe zorg ik dat mijn content verslavender en leuker is om te kijken?’ Een verhaal van social agency Blauw Gras. Je kunt nog zo je best doen, maar je hebt wel domme pech als je uitzendkanaal een infarct krijgt.

De storing van Facebook, Instagram en WhatsApp was misschien een storm in een glas water en een wake up call om eens na te denken over de tijd die we verdoen met sociale media. De beurskoers van Facebook zakte het begin van deze handelsweek aanzienlijk. Zuckerberg verroor miljarden. Ik ben benieuwd hoe de koers zich afgelopen dagen heeft ontwikkeld. Krabt Zuckenberg zich inmiddels achter de oren?

Ik zou zeggen beschouw de storing als een test, een experiment. Stel jezelf de vraag hoe afhankelijk je bent van sociale media. ‘En laten we ons vooral realiseren’, zegt de psycholoog op nu.nl, ‘dat gesprekken oppervlakkiger en minder plezierig worden als de mobiel tussen mensen in ligt. Leg hem dan ook niet op tafel, maar stop hem in je tas; houd 'm uit het zicht.’