Raad voor Cultuur kraakt ROOS-rapport regionale omroepen

In dit ‘voorstel voor een slagvaardige en efficiënte regionale publieke omroep’ geeft ROOS invulling aan de opgelegde bezuiniging van 17 miljoen euro en de daaruit volgende herschikking in de organisatie van de regionale omroepen. De Raad voor Cultuur is voorstander van een sterke en onafhankelijke regionale omroep en ziet kansen voor de toekomst, maar legt duidelijk andere accenten dan ROOS.

ROOS kiest in haar voorstel voor een nieuw bestuursmodel met een vijfkoppige directie, en met vijf clusters van regionale omroepen met eigen directies en raden van toezicht. Hierdoor wordt een hiërarchische laag toegevoegd. Dit veroorzaakt in de visie van de raad meer bestuurlijke drukte, meer vergader- en overlegtijd en daarmee vertraging in de besluitvorming.

De raad constateert dat ROOS grotendeels vasthoudt aan de bestaande organisaties en de provinciale indeling. Hierdoor zal de inhoudelijke scope gericht blijven op de provincie als geheel. De raad meent, zoals beschreven in Agenda Cultuur (2015), dat de 'stedelijke regio’s en het ommeland' centraal moeten staan. Ook blijft samenwerking met de landelijke publieke omroep onderbelicht. Daarnaast concludeert de raad dat ROOS te weinig oog heeft voor samenwerking met lokale publieke en private mediapartijen zoals regionale dagbladen. Er gloort juist een gezamenlijke toekomst voor de publieke regionale en lokale omroepen.

De raad adviseert de staatssecretaris ter versterking van de governance het volgende:

1. Het aantal directeuren in de koepel van 5 terug te brengen naar 2,5 of 3 fte’s;
2. Geen vijf raden van toezicht op regioniveau in te stellen, maar één sterke raad van toezicht boven de hele organisatie;
3. Per cluster van regionale omroepen één managing editor met een journalistieke achtergrond te benoemen;
4. Per regionale omroep een programma-adviesraad in te stellen om contact met de regio te borgen.

De raad is wat betreft tv-programmering voorstander van het venstermodel zoals dat gehanteerd wordt bij de BBC. De regionale nieuwsprogramma’s zijn daar gekoppeld aan het BBC News uit Londen. Voor Nederland zou dit betekenen dat aan een aantal uitzendingen van het NOS Journaal een regionale uitzending wordt gekoppeld.

Vlaams model voor radiostelsel

Voor radio kiest de raad voor het Vlaamse model. Hier zijn de regionale omroepen in de nationale zender Radio 2 geïntegreerd. Op de belangrijkste uren wordt in iedere regio een eigen journalistiek programma uitgezonden. Minder druk beluisterde uren worden centraal geproduceerd.

De raad adviseert de staatssecretaris dat ROOS na de bestuurlijke reorganisatie op den duur samen met OLON, de organisatie van lokale omroepen in Nederland, streeft naar een samensmelting van de 13 regionale en 278 lokale omroepen tot mediacentra. Hieraan kunnen verschillende partijen deelnemen: commerciële media, culturele en maatschappelijke organisatie, maar ook burgerinitiatieven en lokale overheden. In een aantal steden (zoals Zaanstad, Eindhoven en Hilversum) zijn experimenten in die richting gaande. In Limburg is 1Limburg nu al succesvol. Dit is een gezamenlijk initiatief van Media Groep Limburg BV en de regionale omroep L1. In de Achterhoek werkt Regio8 eveneens met veel succes.

ROOS reageert op Raad voor Cultuur

In een reactie laat Stichting ROOS weten geen reden te zien om het eigen plan (waarmee 17 miljoen gaat worden bezuinigd) te wijzigen op basis van het donderdag verschenen advies van de Raad voor Cultuur. De Raad pleit daarin voor een soort van BBC-model en een ander type bestuur. Volgens ROOS voorziet haar eigen voorstel het best in een slagvaardige regionale omroep die de regionale verankering niet verloren laat gaan.

'Wat de Raad voor Cultuur voorstelt is een kopie van het Hilversumse NPO-model, met een landelijk bestuur dat geen enkele binding met de regionale mediabedrijven heeft. Dat is ons teveel een ivorentoren-model', aldus Jack de Vries, voorzitter van ROOS. 'Er is geen enkel draagvlak voor in de sector, waardoor het in de praktijk een niet werkend conflictmodel zal worden. Ons model voorziet juist wel in een slagvaardig bestuur dat binding met de inhoud en regio houdt.'

De oproep van de Raad voor Cultuur tot nauwe samenwerking met andere mediaorganisaties wordt door het ROOS-bestuur omarmd. Met de NOS werken de regionale omroepen aan een gezamenlijk nieuwsprogramma met landelijk/internationaal nieuws aangevuld met een regionaal bulletin. Met de lokale omroepen zijn er verspreid over het land al talloze samenwerkingen waardoor content en kennis worden gedeeld. 'ROOS wil dat netwerk verder uitbouwen tot een professionele fijnmazige nieuwsvoorziening in het hele land, om de teloorgang van de regionale journalistiek een halt toe te roepen. Met de kranten wil de regionale omroep ook graag samenwerken, maar die behoefte moet wel aan beide kanten bestaan. Dat lijkt vooralsnog niet het geval.'

Het idee van de Raad voor Cultuur om de radiostations van de regionale omroep onder te dompelen in een zogeheten syndicatiemodel analoog aan het Belgische Radio 2 (een landelijke zender met regionale spitsblokken) wijzen de omroepen krachtig af. Regionale radio is publieke marktleider in Nederland. ROOS zegt open te staan voor nieuwe modellen, al dan niet collectief toegepast, maar wil niet achteloos een massale groep van miljoenen luisteraars terzijde schuiven.

Het BBC-model waarvoor de Raad pleit gaat er volgens ROOS aan voorbij dat regionale omroepen meer zijn dan nieuwsorganisaties. Achtergronden en evenementen maken de omroepen tot verbindende factor en dat vereist een eigen kanaal op radio en tv. 'Dat gaat in het BBC-model verloren, waarmee het kind met het badwater wordt weggegooid', aldus ROOS.