Wat is maatschappelijke waarde van publieke omroep?

'De NPO is er voor alle Nederlanders', zegt NPO-voorzitter Shula Rijxman. 'Als unieke vrijplaats voor onafhankelijke journalistiek en cultuur in tijden van nepnieuws, alternatieve feiten en de opkomst van mega-media-conglomeraten die het lokaal product van de markt drukken. Wij willen Nederlanders informeren over de wereld om hen heen, en over elkaar. Met programma’s die Nederland laten zien, onze cultuur, onze geschiedenis en onze taal. En we leggen graag verantwoording af over onze bijdrage aan de Nederlandse samenleving. Die waarde is soms zo vanzelfsprekend, dat we haar niet eens herkennen. Terwijl we zo veel waarde toevoegen. Met onze actuele programma’s stimuleren we het maatschappelijk debat, we hebben veel waardevolle content voor het onderwijs en we zijn een belangrijke levensader voor de creatieve en culturele sector.'

Vorige maand publiceerde de NPO nog de jaarlijkse Terugblik. Daarin staat de publieke waarde van de programmering centraal. In de rapportage Maatschappelijke waarde, een voornemen uit het Concessiebeleidsplan 2016-2020, ligt de nadruk op het effect van programma’s en activiteiten op de samenleving. Hiervoor zijn vijf thema’s bepaald: Nieuws & debat, Cultuur, Educatie, Innovatie en Verbinding.

Teevendeal en kunstgras

Nieuws- en opinieprogramma’s van de publieke omroep kaarten vaak onderwerpen aan, die leiden tot aandacht in Kamerstukken en tot artikelen in de dagbladen. Spraakmakende voorbeelden uit 2016 waren de onthullingen van Nieuwsuur (NOS/NTR) over de Teevendeal en de Zembla-documentaire (VARA) over de gezondheidsrisico’s van rubberen korrels op kunstgrasvelden. Op het gebied van cultuur loopt het aantal samenwerkingsverbanden met culturele organisaties en festivals in de tientallen en ruim een derde van het televisieprogrammabudget komt terecht bij externe Nederlandse productiebedrijven.

In de rapportage laat de NPO ook zien een waardevolle bron te zijn voor het onderwijs - met onder andere het grote bereik van Schooltv - en een belangrijke stimulator van innovatie in de mediasector, waar veel creatieve bedrijven op meeliften. Ook geeft de NPO voorbeelden van zijn verbindende rol in de samenleving. Bijvoorbeeld met uitzendingen rond nationale gebeurtenissen en goede doelenacties, zoals Koningsdag (NOS) en de KWF Marathonweken (AVROTROS), maar ook met eigen publieksevenementen als Serious Request (NPO 3FM) en de Top 2000 (NPO Radio 2).

De website Npo.nl/maatschappelijkewaarde is opgebouwd als een gelaagd raster, waarbinnen je per thema kunt klikken op de voorbeelden. Van veel voorbeelden zijn fragmenten uit programma’s te zien en deskundigen geven bij elke thema een korte toelichting op de rol en waarde van de NPO. De gegevens in deze eerste rapportage hebben met name betrekking op het jaar 2016.