Rondvraag over afschaffen STER: 'Laat publieke omroepen eerst zelf hun straatje opruimen'

'Je doet er je de kijkers een plezier mee en we krijgen er 12 procent aan zendtijd bij', zo beargumenteerde Römer dit weekend in De Telegraaf zijn plan om de STER-reclame af te schaffen. 'Als je commerciële druk eraf haalt, zou NPO1 kunnen experimenteren. Een grote kijkcijferkraker vervangen door iets nieuws. Boer Zoekt Vrouw (KRO-NCRV) en Heel Holland Bakt (Omroep MAX) zijn fantastische programma's, maar we zijn er ook aan verslaafd omdat ze belangrijk zijn voor ons marktaandeel.'

STER-directeur Frank Volmer:

'Römers voorstel om met de STER te stoppen  is in mijn beleving een naïef proefballonnetje om meer geld voor de NPO van de overheid te krijgen. Het betekent dat je de rekening bij het publiek neerlegt. Of je nu meer geld aan de overheid of aan Ziggo vraagt, in beide gevallen moeten Nederlanders de rekening van zo’n 200 miljoen betalen die nu door het adverterend bedrijfsleven wordt betaald. Of je moet 200 miljoen willen bezuinigen.  Voor de rest herken ik me niet in de relatie die Römer suggereert tussen reclame-inkomsten en de programmering. De NPO bepaalt wat er wordt gemaakt en uitgezonden, de STER verkoopt reclame. Wij hebben een behoorlijk ingetogen reclame-regime. Geen programma-onderbrekende reclame bijvoorbeeld en veel minder reclame dan bij de commerciëlen. Maar het is goed om samen te bepalen of en hoe we irritatie nog meer kunnen beperken zonder de bijdrage aan de mediabegroting te schaden. Daar zijn we ook voortdurend mee bezig, samen met de NPO en de omroepen.'

Jan Slagter, directeur van Omroep MAX:

'Ik ben het hiermee oneens, maar het is niet aan ons als omroepen om ermee te stoppen. De politiek kan dit besluiten, maar moet daar dan wel een compensatie voor bieden. Het politieke klimaat is er nu niet om 200 miljoen euro extra te investeren in de NPO. Dat bedrag is toch echt nodig om het wegvallen van de STER-reclame te compenseren. Exploitanten als Ziggo laten betalen lijkt me niet haalbaar, want die betalen al kabelgelden. Herinvoering van de kijk- en luistergelden betekent een dubbele belasting, want bij hun afschaffing is indertijd de schijf van de inkomstenbelasting verhoogd. Daardoor betaalt iedereen in Nederland nu al automatisch mee aan de publieke omroep.

Omdat er reclame wordt uitgezonden, is de NPO niet ineens een commerciële omroep. Ook buitenlandse publieke zenders doen aan reclame, dat is heel normaal. Het is ook niet zo dat er iemand van de STER bij ons langskomt om te klagen dat we wat beter ons best moeten doen als hij te weinig verdient aan adverteerders.

Verder vind ik de kritiek op ons programma Heel Holland Bakt totale onzin. De publieke omroep biedt een mooi, breed pakket aan programma's voor een brede doelgroep. Er mag ook best gelachen worden op de publieke netten. Via publiekstrekkers komen mensen in aanraking met andere programma's.  Als dat allemaal niet meer mag, worden we een soort reservaat. Net zoals de Public Broadcasting Service (PBS) in de Verenigde Staten, waar slechts 1 procent van alle Amerikanen naar kijkt. Dat is de dood in de pot.' 

Peter Kwint, mediawoordvoerder SP in Tweede Kamer:

'Ik ben het met Römer eens dat een publieke omroep idealiter vrij van reclame is. Dat bepleiten wij ook al langer als SP. D brengt me natuurlijk brengt bij de vervolgvraag, namelijk: hoe dan de inkomsten op peil te houden. Wij vinden dat er meer geld naar de publieke omroep moet. Sterke journalistiek heeft een belangrijke functie als waakhond van de democratie, ook lokaal. Als je nu al ziet wat voor gaten er soms vallen, dan is het niet overdreven om te stellen dat de journalistiek een crisis doormaakt.

Dat kan op verschillende manieren. Een hogere overheidsbijdrage, een percentage dat ontvangen wordt van secondaire platforms zoals YouTube en Facebook, of een hogere bijdrage van kabelaars zoals Ziggo en KPN. Overigens is de publieke omroep tot nu toe altijd erg terughoudend geweest in het beschikbaar stellen van de eigen content voor platforms.'

Ruud de Langen, CEO van mediaconcern Mindshare:

'Je kan het van een paar kanten bekijken. Dat Römer aangeeft dat programma’s als Boer zoekt vrouw voornamelijk worden gemaakt om meer commercials te verkopen is onzin natuurlijk. Een publieke omroep is er voor iedereen en moet een zo hoog mogelijk bereik in alle lagen van de bevolking halen. En daar horen Jan Smit en John de Bever op een plein in een stad ook bij. Laat Römer vooral eerst de rotzooi in zijn eigen straatje opruimen door al die omroepen en overhead de nek om te draaien. En kom eens een keer door met een visie over de gehele publieke omroep in een digitaal tijdperk.

Voor adverteerders zit er ook een consequentie aan het dagdromen van Römer. Je beperkt adverterend Nederland een belangrijke mogelijkheid om via televisie, radio en online een goed bereik op te bouwen. Goed in de zin van hoeveelheid en goed in de zin van profiel. De publieke omroep voegt in die zin echt wat toe. Je zou het eventueel wel kunnen doorvoeren. Dan kan je Talpa (SBS) en RTL de vrijkomende 187 miljoen laten oprapen om aanvullende content via televisie en online te brengen. Eventueel in ruil voor een bijdrage aan de publieke omroep.'

Jan Paternotte, mediawoordvoerder D66 in Tweede Kamer:

' Het is een interessante suggestie maar ik zie het nog niet helemaal voor me. Feit is dat de STER-reclame vooralsnog zo’n 200 miljoen euro bijdraagt aan de publieke omroep, en dat compenseer je niet zomaar even via Ziggo en YouTube. Ook zie ik niet één-twee-drie een politieke partij die 200 miljoen ervoor vrij wil maken of door middel van kijk- en luistergeld een soort doelbelasting wil instellen.

D66 heeft wel vaak de NPO opgeroepen te stoppen met online reclame. Die pre-rolls zijn een grote irritatie voor mensen en leveren bovendien erg weinig op. Slechts iets meer dan 2% van de STER-inkomsten wordt online gegenereerd. En een Kamermeerderheid heeft in mei tegen een Europees voorstel gestemd om mogelijkheden voor reclame uit te breiden, bijvoorbeeld door ’s avonds meer minuten reclame uit te zenden en dat te compenseren door een reclamevrije programmering 's ochtends.'

Gerard Timmer, directeur van BNN-VARA, in de Volkskrant:

'Als baas van het Sinterklaasjournaal gaat de directeur van de NTR de dingen blijkbaar toch wat zwart-wit zien. Het plan kan alleen worden gerealiseerd indien de politiek tot volledige en duurzame compensatie over wil gaan. Niet ten dele. Dat schaadt de functie van de publieke omroep.'

Harry van der Molen, mediawoordvoerder CDA in Tweede Kamer:

'Het CDA streeft niet naar een geheel reclamevrije publieke omroep. De NPO wordt gefinancierd via belastinginkomsten. Reclame-inkomsten zorgen er voor dat de rekening niet volledig bij de kijker ligt. Ongeveer 200 miljoen euro is hiermee gemoeid. Indien deze inkomsten wegvallen en de financiering op peil moet blijven om de programmering niet te raken, moet er geld bij. Dat zal altijd door de kijker (of beter gezegd: de belastingbetaler) moeten worden opgebracht. Daarom zijn wij kritisch. Het is nu al het geval dat partijen als Ziggo betalen voor de wettelijk verplichte doorgifte van de NPO. Als zij meer moeten betalen zullen zij dat doorberekenen in de tarieven. Ook dan betaalt de consument.

Het CDA deelt het punt van de heer Römer dat advertentie-inkomsten en kijkcijfers niet onevenredig mogen drukken op de vrije keuze om te programmeren. Naar onze mening is dat op dit moment niet het geval. Er gelden voor de publieke omroep strenge regels die ervoor zorgen dat de hoeveelheid reclame beperkt blijft. De publieke omroep staat wel voor een forse uitdaging. Het kijkgedrag verandert snel en de advertentiemarkt staat onder druk. De discussie over hoe de publieke omroep van de toekomst eruit zal moeten zien zal niet stil staan. Dit thema raakt ook aan de formatie. Met het oog op die formatie-onderhandelingen beperk ik me tot wat ik hiervoor heb aangegeven.'

Dilan Yeşilgöz, mediawoordvoerder VVD in Tweede Kamer:

'Het pleidooi van heer Römer heeft een stevig financieel component. Dat hoort voor nu thuis op de formatietafel, daar wil ik het voorlopig ook laten. Hoop dat we elkaar op een later moment spreken over de toekomst van de media.'

NTR-directeur Paul Römer heeft trouwens zelf ook alweer gereageerd (bij het Mediaforum op Radio 1) op de veelgehoorde kritiek dat zijn voorstel onbetaalbaar zou zijn. 'Als je alleen maar in een hoekje bang gaat zitten zijn, gebeurt er nooit wat. Waarvoor zijn we er nou eigenlijk? Niet om er een smalle Publieke Omroep van te maken. Schaf die reclame af en houd je als politiek aan de oude afspraken. Het is sowieso goed dat er weer eens discussies is over de Publieke Omroep. Te lang hebben we geen goede discussie gehad.'

Samenstelling: Jeroen Mirck, contentmanager Media van MarketingTribune.