Twijfel over betrouwbaarheid van digitale oplagegroei dagbladen

Ondanks de digitale groei is er dus niet louter reden tot gejuich. En dan bedoelen we nog niet eens de verdere aftakeling van print, waarbij de publiekskranten Telegraaf en AD de grootste dalers zijn, ook procentueel.

De afzwaaiende media-wetenschapper Piet Bakker (Hogeschool Utrecht) kraakte al meermalen een harde noot over de mistigheid rond de digitale cijfers van NOM. Diezelfde kritiek klinkt opnieuw nu de NOM-cijfers van de periode Q4 2016 tot en met Q3 2017 bekend zijn geworden. Ook FD (een direct betrokkene, dat wel) schrijft er kritisch over. Volgens de zakenkrant schuilt de verklaring in ondoorzichtige rekenmethodes met online abonnees.

Zelfkastijding

Al jaren was het een vast stramien: dagbladen die elk kwartaal meldden dat de oplagen van henzelf en hun concurrenten weer verder waren teruggelopen. ‘Zelfkastijding’, aldus het FD, die signaleert dat deze berichtgeving schaarser is geworden. De reden: de NOM-cijfers zijn amper nog te duiden omdat er naast de papieren oplage nu ook online lezers worden meegenomen als nieuwe categorie.

Volgens de NOM-cijfers is er momenteel een totale Nederlandse betaalde krantenoplage van 2,26 miljoen exemplaren per dag. Dat is 4,6% minder dan een jaar eerder, een vergelijkbare daling met een jaar eerder. De daling van de papieren Telegraaf en AD is tastbaar en helder: respectievelijk 359.000 (-8,2%) en 302.000 (-6,5%) betaalde oplage. Lastiger is het zicht op de online abonnementen.

Combi-abonnement

De vaagheid rondom de NOM-cijfers wordt veroorzaakt door het onderscheid tussen de categorieën Replica (online abonnementen) en Combi Print + Replica. Bij de combi-abonnementen (print en online) blijkt dat dagbladuitgevers hier compleet hun eigen koers varen. Iedereen hanteert een eigen rekenmethode op. Dit is waar Bakker zich al langer kritisch over uitlaat.

De Persgroep-titels, zoals de Volkskrant, AD en Trouw, rapporteren geen enkele combi-abonnee, zo meldt FD. Andere uitgevers, zoals Mediahuis, doen dat weer wel. Bij De Telegraaf (inmiddels ook van Mediahuis) is men de afgelopen paar jaar ineens ook combi-abonnementen aan het rapporteren. NRC, eveneens van Mediahuis, doet daar echter weer niet aan.

De Replica-categorie zou zuiverder moeten zijn, maar ook hierin zit een combinatie-element verstopt, namelijk de krant gedurende vijf dagen per week digitaal en op zaterdag in de bus. In de meting geldt zo'n abonnementsvorm als een vol Replica-abonnement, maar wordt ook voor een zesde deel meegeteld als papieren abonnement.

Deze dubbelmetingen vertroebelen het zuivere beeld op hoeveel abonnees er nu werkelijk zijn. Duidelijk is in ieder geval wel dat uitgevers steeds meer toe willen naar combi-abonnementen, om uiteindelijks mogelijk zelfs de doordeweekse papieren krant op te heffen. Zo ver is het echter nog lang niet, zeker nu het meeste geld nog altijd wordt verdiend met print.