Mediawaakhond zet tanden in begroting NPO

Dit meldt Het Financieele Dagblad na het onder ogen krijgen van een CvdM-brief aan minister Arie Slob (Media). In deze brief zijn bestuursleden Madeleine de Cock Buning en Jan Buné van de waakhond bepaald niet mild met hun kritiek. Zo vragen zij zich nadrukkelijk af 'op op welke wijze de NPO de begroting op structurele wijze in evenwicht krijgt.’

Bezuiniging teruggeschroefd

Slob meldde vrijdag na het kabinetsberaad dat de NPO voor volgend jaar eenmalig 40 miljoen euro 'extra' krijgt om de snelle terugloop in reclame-inkomsten deels op te vangen. Dit was het resultaat van een motie van (toen nog) D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold. Eigenlijk zou Slob 62 miljoen euro bezuinigen op de NPO, dus die taakstelling is met twee derde teruggebracht.

De protesten uit Hilversum hadden dus geholpen. Toen bekend werd dat informatieve programma's als Brandpunt en Andere Tijden moesten beknibbelen, werd een grootschalige PR-campagne opgezet. Slob claimt nu dat door het extra geld de programmering zo veel mogelijk kan worden ontzien en het budget voor journalistieke producties zelfs toeneemt. Eerst zien, dan geloven.

Besparingen niet uitgewerkt

Dat laatste is ook precies de houding van het CvdM. De toezichthouder stelt weliswaar vast dat de NPO in de begroting 2019 besparingsmaatregelen heeft opgenomen die optellen tot 39 miljoen euro, maar die blijven vaag. 'Deze besparingen worden niet nader uitgewerkt, zodat de daadwerkelijke effecten op de programmering niet worden onderbouwd.'

Uit het te verwachten exploitatieresultaat blijkt bovendien dat de omroepen voor volgend jaar nog altijd aansturen op een tekort van 21,4 miljoen euro. Daarin zitten ook frictiekosten, die ontstaan door het tussentijds opzeggen van verplichtingen zoals huren en arbeidscontracten. Deze kostenpost willen de omroepen opvangen via de mediareserves, om ze later te verhalen op de overheid. Hier mist de waakhond financiële onderbouwing. 'Ook maakt de NPO niet duidelijk welke maatregelen hij heeft genomen of gaat nemen om de schade te beperken.'

Solvabiliteit kwetsbaar

Het FD meldt dat het gevaar zelfs dreigt dat de omroepen hun reserves dusdanig aanspreken dat de weerstandsvermogens in gevaar komen. 'Het Commissariaat vraagt in dit verband uw bijzondere aandacht voor de kwetsbare solvabiliteitspositie van de taakorganisaties (dat zijn NOS en NTR, red.) en een aantal omroepverenigingen.'

De Tweede Kamer debatteert op 3 december over de mediabegroting, waarvan de bijdrage voor de landelijke omroep (740 miljoen euro in 2019) veruit het belangrijkste onderdeel vormt. Dit debat moest eerder worden uitgesteld wegens het uitblijven van de NPO-begroting. Het Commissariaat kreeg hem pas een maand na de wettelijke deadline.

Minister Slob kondigde in september aan het mediabestel per 2021 ingrijpend te willen veranderen en voert hierover overleg met marktpartijen en de NPO. Komend voorjaar hoopt hij hen tot een gezamenlijk akkoord te bewegen.

Ster ligt onder vuur

Eén van de twistpunten voor dit overleg is de positie van de Ster als mede-financier van de publieke omroep. Deze positie staat onder druk door teruglopende reclame-inkomsten. Adverteerders kiezers steeds vaker voor online advertising. Op dat terrein nemen Google en Facebook de grootste hap uit de ruif, niet de NPO.

Ook de nieuwe tarievenstructuur (zonder bureaukortingen) drukte het afgelopen jaar de inkomsten, zo erkende Ster-directeur Frank Volmer vorige maand. De Ster stopte eerder dan de concurrentie met bureaucommissies voor grote inkopende partijen. Dat wordt nu de norm, maar als voortrekker betaalde Ster hier wel de rekening voor.

In hun advies aan de minister waarschuwen De Cock Buning en Buné voor het leggen van een directe relatie tussen de almaar dalende Ster-inkomsten en het omroepbudget, zoals de minister doet. 'Dat zal niet alleen afbreuk doen aan de onafhankelijkheid van de publieke omroep. In een tijdperk waarin een onafhankelijke publieke omroep van onverminderd groot belang is, zal dat uiteindelijk ook gevolgen kunnen hebben voor het maatschappelijk draagvlak voor de publieke omroep.'

Toeval of niet: VPRO-coryfee Arjen Lubach maakte afgelopen zondag een tv-item over de bezuinigingen op de publieke omroep. Hij had een rigoureuze maar effectieve oplossing: hef alle afzonderlijke omroepen op. Bekijk hieronder de bewuste uitzending van Zondag met Lubach.