Onderzoek: social media moeten meer doen tegen asociaal gedrag

Dit blijkt uit representatief onderzoek van Netwerk Mediawijsheid, de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) en de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) dat deze week werd gepubliceerd in het kader van de Week van de Mediawijsheid, van 4 t/m 11 november 2022.

Generatie Z meest positief over sociale media

Uit het onderzoek blijkt dat meer dan 60% van de respondenten vindt dat sociale media een negatieve impact hebben op de samenleving.

Slechts 11% staat positief tegenover sociale media en vindt dat platformen de samenleving beter maken. Dat markeert een kentering ten opzichte van vorig jaar toen het merendeel van de Nederlanders sociale media juist beoordeelden als een verrijking voor de samenleving. Generatie Z (16 - 24 jaar) is het meest positief: bijna een kwart is van mening dat sociale media een positieve impact hebben op de samenleving.

Rol voor sociale mediaplatformen in stimuleren van pro-sociaal gedrag

Bij de start van de jaarlijkse campagne deze week maakte Netwerk Mediawijsheid al bekend dat meer dan 70% van de Nederlanders vindt dat we anders met elkaar om moeten gaan online. ‘We weten dat omstanders een belangrijke rol kunnen spelen in het tegengaan van kwetsend gedrag online, door actief in actie te komen,’ aldus Esther Rozendaal, onderzoeker en universitair hoofddocent Digitale weerbaarheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat niet alleen de sociale omgeving een belangrijke rol kan spelen in het aanmoedigen van upstandergedrag, maar ook de fysieke omgeving: het platform waarop het gedrag plaatsvind.’

Digitale mediagebruikers ervaren echter dat ze op dit moment niet voldoende worden aangemoedigd door sociale mediaplatformen en berichtenapps om upstandergedrag te vertonen. ‘Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de mate waarin de eigenschappen van een platform pro-sociaal gedrag stimuleren. Zoals het aanbieden van een functie om online ongewenst gedrag op een makkelijke en veilige manier te melden,’ aldus Rozendaal.

Netwerk Mediawijsheid roept op: #houhetsociaal

Sociale mediaplatformen hebben de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet om de online omgeving een veiligere plek te maken, zoals in het tegengaan van de verspreiding van nepnieuws. Ook treedt in 2024 de Digital Services Act (DSA) in werking, een nieuwe Europese wet die online platformen dwingt om strenger op te treden tegen schadelijke content. ‘We zien positieve ontwikkelingen en moedigen de platformen dan ook aan om ook vóór 2024 maatregelen te nemen in het tegengaan van online kwetsend gedrag en het gebruikers makkelijker te maken voor elkaar op te komen. Ons onderzoek bewijst de urgentie hiervan,’ aldus Mary Berkhout-Nio, programmadirecteur van Netwerk Mediawijsheid.