De media-scepsis van Douglas Rushkoff

Douglas Rushkoff praat als een bezetene. Zijn enthousiasme is aanstekelijk, vooral omdat zijn verhaal ondanks alle zijsprongen uitermate coherent blijkt. Het uitgangspunt van zijn denken is het verschil tussen de twee definities van tijd uit de Griekse oudheid: chronos versus kairos. We leven tezeer naar de mathematische tijd en vergeten de gevoelstijd – die je zou kunnen vernauwen tot ‘de tijd voor onszelf’. We zijn geen meester meer van onze tijd. Die meester heet nu iPhone, Google, Twitter of Facebook. We laten ons leiden door de voortdurende stroom van prikkels die door apparaten op ons wordt afgevuurd.

Zelf schreef ik vorig jaar een essay over dat ‘Always On’-gevoel, voor het boek ‘Nederland in ideeën’. Ik baseerde me niet zozeer op Rushkoff, maar veeleer op mijn eigen gevoel. Het grote verschil tussen Rushkoff en mij is dat de Amerikaan al die bizarre prikkels uitlacht, er zelfbewust boven staat. Ik schreef mijn opiniestuk meer uit frustratie, omdat ik zelf geregeld worstel met al die prikkels. Zeggen dat je ze negeert is niet hetzelfde als er werkelijk aan ontstijgen. Dat is net zoiets als een roker die zegt dat hij gaat stoppen met roken. Dat is slechts het begin van een lange, zware zoektocht.

Het mooie aan deze uitzending van Tegenlicht is dat Rushkoff het je ogenschijnlijk zo simpel voorspiegelt. Het ís niet simpel, maar hij maakt je duidelijk dat er een denkwijze is waarmee je het wel simpeler kunt maken voor jezelf. Ik keek het tv-programma samen met mijn vriendin, hangend in de bank. Op de leuning lag mijn smartphone in de aanslag. Toen Rushkoff het had over per sms ‘zinvolle’ gesprekken voeren met je levenspartner, keken we elkaar aan. Niet dat we voortdurend met elkaar whatsappen (allerminst zelfs), maar het deed me wel beseffen dat die telefoon een veel te grote invloed speelt in mijn leven. Dat kan anders, dat moet anders.

Goed dat Rushkoff mij en vele anderen daar zondag op heeft gewezen. Mijn dank is groot, ook aan Alexander Oey en de rest van het productieteam dat verantwoordelijk was voor deze fraai gestileerde uitzending. Always on, want terug te kijken via Uitzending Gemist. Soms toch best handig, die voortschrijdende technologie. Klik.