Jesse Klaver ontrafeld

Maar eerst kort de feiten, althans: wat tot nu toe over de totstandkoming van deze film gepubliceerd is.

Feiten

De regisseur Joey Boink is een vriend van Klaver en was tijdens zijn werk onderdeel van het campagneteam van GroenLinks. Het was zijn werk om campagnefilmpjes voor GroenLinks te maken en hij is daar ook voor betaald. De film zelf zou deels door GroenLinks en deels door BNNVARA gefinancierd zijn.

De eindmontage van het door hem geschoten materiaal zou in handen zijn geweest van BNNVARA, dat ook opdracht zou hebben gegeven voor de film en de auteursrechten overgedragen kreeg.

BNNVARA directeur Gerard Timmer heeft uiteindelijk onder druk van de NPO besloten de film alsnog niet uit te zenden, naar verluid omdat hij niet kan garanderen dat de beelden voldoende objectief zijn en er niets is weggelaten.

Auteursrecht

Dat de auteursrechten zijn overgedragen aan BNNVARA is interessant. De Auteurswet bevat een bepaling over het werkgeversauteursrecht dat meebrengt dat de rechten op de beelden van Boink automatisch bij zijn werkgever GroenLinks zouden komen te liggen.

Een gezamenlijke financiering door GroenLinks en BNNVARA zou meebrengen dat zij coproducenten zijn. De Auteurswet kent rechten op filmwerken automatisch toe aan de filmproducent en dat zou uitgaande van een gelijkwaardige rol tot een gemeenschappelijk auteursrecht voor GroenLinks en BNNVARA op de film hebben geleid.

Al met al dus een situatie waarin de rechten wettelijk bij GroenLinks zouden komen te liggen, maar er dus ten gunste van BNNVARA van dit ‘aanvullende’ recht is afgeweken. Hier lijkt dus over nagedacht te zijn, ongetwijfeld met het achterliggende idee dat eindverantwoordelijkheid en -redactie niet bij de politieke partij zouden moeten liggen.

Mediarecht

In de Mediawet zijn regels opgenomen voor publieke omroepen. Zo staat er bijvoorbeeld in dat programma’s voor de publieke omroep die geheel of gedeeltelijk bestaan uit nieuws, actualiteiten of politieke informatie niet gesponsord mogen worden. In een regeling van het Commissariaat voor de Media wordt uitgelegd dat hier media-aanbod dat bericht over politici, politieke partijen en het politieke besluitvormingsproces onder valt. Zaken die in de film Jesse te zien zijn.

Gekeken naar wat de Mediawet als sponsoring aanmerkt zou de bijdrage van GroenLinks aan de film dus wel eens een vorm van niet toegelaten sponsoring kunnen zijn. Uitzenden door de publieke omroep zou dan op die grond in strijd met de Mediawet kunnen komen, maar dat is dus vooralsnog niet gebeurd.

Daarnaast geeft de Mediawet de publieke omroep een ‘publieke mediaopdracht’ die kort gezegd meebrengt dat er een evenwichtig, pluriform en onafhankelijk aanbod wordt verzorgd. Ter sturing van deze opdracht is de Stichting NPO opgericht. Afgaande op de berichten in de media heeft de NPO deze taak hier ter harte genomen en BNNVARA dus flink bijgestuurd.

Ook staat er in de Mediawet opgenomen dat er uitsluitend door het Commissariaat zendtijd van de publieke omroep aan politieke partijen toegewezen kan worden. Vermoedelijk staan de montagewerkzaamheden, het co-producentschap en de overdracht van auteursrechten aan BNNVARA eraan in de weg dat de film als GroenLinks-zendtijd kan worden aangemerkt.

Overtredingen van de Mediawet kunnen leiden tot bestuurlijke boetes of een dwangsom. Interessant is ook dat de zendtijd voor politieke partijen kan worden verminderd of ingetrokken, kennelijk de maatwerksanctie voor overtredingen van de regels rond zendtijd voor politieke partijen. Op haar website geeft Commissariaat aan dat hier met BNNVARA binnenkort een gesprek over zal plaatsvinden, dus wellicht dat we hier nog meer over zullen horen…

Censuur

In de Volkskrant schreven de professoren Dommering en Van Eijk vorige week al dat de maatregel van de NPO/BNNVARA de geplande uitzending af te blazen neer zou komen op censuur. 

Censuur is in de Nederlandse Grondwet verboden. Er staat letterlijk te lezen dat er geen voorafgaand toezicht op radio- en televisie-uitzendingen mag plaatsvinden en dat lijkt hier wel te zijn gebeurd. Gelet op de grondwettelijke verankering niet niks.

Conclusie

Voer voor juristen, er valt lekker veel te haarkloven over deze kwestie. Maar los van alle haken en ogen heeft inmiddels iedereen die dat wilde de film kunnen zien en vermoed ik dat dit nu meer mensen zullen zijn dan zonder alle ophef vooraf.

De toekomst zal moeten uitwijzen wie er aan deze kwestie de meeste schade overhoudt, maar ik geloof zelf niet dat dit Jesse Klaver en zijn vriend de documentairemaker/spindoctor zijn die immers gisteren met hun grootschalige, veelbesproken filmpremière in Carré door de zaal voornamelijk werden bejubeld.

 

Remco Klöters is specialist op het gebied van het media-, privacy-, auteurs- en merkenrecht en partner bij advocatenkantoor Van Kaam.