[column] Dit zijn de uitdagingen van NFT (Non-Fungible Tokens)

Het World Economic Forum verwacht dat over zes jaar 10% van het wereldwijde BBP op de blockchain is opgeslagen. Het digitale kunstwerk Beeple werd verkocht voor 69,3 miljoen dollar. Een virtuele kaart van 'Homer Pepe' (een mengeling van Homer Simpson en Pepe the Frog op een digitale speelkaart) werd recent verkocht voor $320.000. Nike heeft een octrooi aangevraagd waarmee consumenten kunnen scannen of unieke sneakers echt zijn. De wereld maakt kennis met NFTs. Wat zijn het, en wat is er juridisch interessant aan deze digitale tokens?

Wat is een NFT?
NFT maakt het mogelijk om met behulp van digitale certificaten de echtheid en het (vermeende) eigenaarschap van digitale gegevens (en eventueel daaraan gekoppelde fysieke objecten) te bevestigen. NFT staat voor Non-Fungible Tokens. Het is een methode om activa te tokeniseren. 

Een token is een programmeerbare digitale waarde-eenheid is die op een blockchainwordt vastgelegd. Er zijn verschillende soorten tokens en ze kunnen van alles vertegenwoordigen: van munten tot aandelen, van goederen tot loyaliteitspunten.Tokeniseren is dus een handeling waarbij een digitale waarde-eenheid op de blockchain wordt vastgelegd. De tokens kunnen verschillende dingen vertegenwoordigen en aan verschillende regels voldoen. Populaire standaarden (de set regels bepaald door de ontwikkelaar, waarvan de aard van het token afhangt) voor tokeniseren zijn de ERC-20-standaard en de ERC-721-standaard.

Deze standaarden kunnen voor verschillende soorten goederen worden gebruikt. ERC20 kan worden gebruikt voor vervangbare tokens, oftewel fungible tokens. Fungible goederen zijn per definitie inwisselbaar. Het maakt niet uit welke specifieke item je koopt of verkoopt – zo zijn euro’s inwisselbaar, net als zilver, goud, olie of graan. Het maakt niet uit welke specifieke graankorrel of euromunt je hebt: ieder item vertegenwoordigd dezelfde waarde.

De ERC-721-standaard wordt daarentegen gebruikt voor niet-vervangbare tokens, non-fungible tokens. Non-fungible goederen zijn dus niet vervangbaar. De goederen zijn uniek. Denk aan een zilveren ketting of een schilderij, een gesigneerd boek of een voetbalplaatje met de handtekening van de voetballer. Het is niet vervangbaar door de unieke creativiteit die het goed heeft, of vertegenwoordigd, of juist door de unieke handtekening die erop staat. De waarde zit dan niet in het item zelf, maar in de uniciteit en authenticiteit die het vertegenwoordigd.

Een goed dat is getokeniseerd met een NFT is dus digitaal gewaarborgd van uniciteit en authenticiteit. In de NFT is namelijk een cryptografische hashfunctie verwerkt, aan de hand waarvan de blockchain de code kan controleren zodat de unieke identiteit en eigendom van de NFT vastgesteld kan worden.

Het idee achter de NFT is dat van schaarste. Niet-vervangbare, digitale werken kunnen zo worden verhandeld met het idee dat de waarde van de items juist in de uniciteit zit. Iedereen kan een nog steeds de voetbalkaartjes ruilen, of het schilderij kopiëren, maar er is één unieke digitale versie daarvan. Hoe zeldzamer de NFT, hoe meer waarde. Dus net als de handtekening op het voetbalkaartje, is de NFT zelf de handtekening van de maker van de inhoud, waardoor deze schaars, uniek en waardevol is. Althans, dat is de gedachte.

Gekopieerde digitale bestanden
En dat brengt veel nieuwe mogelijkheden die in ieder geval in theorie een nieuwe revolutie kan teweegbrengen. Niet alleen voor registergoederen, vastgoed of aandelen. Maar voor in feite iedere mogelijke activa of digitaal bestand.

Zo zijn digitale bestanden zijn in principe oneindig reproduceerbaar. Een liedje, film, afbeelding, in-game-items, stuk tekst, of broncode: het kan allemaal gekopieerd worden. Maar wie is de eigenaar van dat digitale gegeven? Is het digitale bestand van één eigenaar, en betreft de rest een illegale kopie daarvan? Of zijn het allemaal op zichzelf staande gegevens, waar iedereen zelf eigenaar van is? En wat als je een digitaal bestand wil overdragen – hoe weet je dan dat de overdragende partij daadwerkelijk de eigenaar is, en bevoegd is tot overdracht over te gaan?

Aan de hand van het digitale bestand zelf kan dit niet met 100% zekerheid gezegd worden. Met NFTs kan daaraan tegemoet gekomen worden. NFTs kunnen digitale bestanden kunstmatig schaars maken. Een digitaal bestand kan ‘uniek’ worden, en niet-vervangbaar maken.

NFT tegen namaak goederen
Maar ook in de offline wereld kunnen NFTs uitkomst bieden. Kunstwerken, designer kleding, unieke sneakers, verzamelobjecten. Door middel van NFTs kan beoordeeld worden of het echt of namaak is. Of het inbreuk maakt op merkenrechten, modelrechten, auteursrechten of octrooirechten.

Geeft een NFT een digitaal certificaat van eigendom en echtheid of slechts een bonnetje?
NFTs bieden dus een soort van digitaal certificaat aan, gebaseerd op de blockchain, door middel waarvan zowel digitale als fysieke objecten op echtheid en eigendom geverifieerd kunnen worden.

Een NFT is echter geen digitale titel voor het origineel. Het geeft geen daadwerkelijke eigendomsaanspraak. Het is slechts een ontvangstbewijs, een digitale kwitantie, dat je een ondertekende versie van iets bezit – niet het eigenlijke ding zelf. Hoewel het idee achter de NFT dus schaarst is, is dit slechts een illusoire schaarste. Immers, degene die de maker is van het digitale bestand dat in NFT wordt getokeniseerd, kan net zo goed meer kopieën maken van het werk, en deze ‘unieke’ versies ook te verkopen. Het verwatert weliswaar de waarde van de NFT, maar als dat exemplaar al is verkocht, heeft dat geen gevolgen voor de oorspronkelijke maker. Met andere woorden: er kunnen meer unieke versies van dezelfde bron worden gemaakt. 

Een ieder zou een schilderij van Picasso of een duur paar sneakers waarvan je niet de eigenaar bent, kunnen tokeniseren met NFT. Dat betekent nog niet dat je eigenaar bent van het betreffende getokeniseerde object. Je bent slechts houder van het digitale certificaat dat je er zelf aan hebt gekoppeld. Kortom: misschien koop je toch geen uniek item, maar slechts een uniek bonnetje.

Desondanks biedt dit legio mogelijkheden. Niet alleen voor kunst, verzamelobjecten of registergoederen, maar in feite kan alles digitaal vastgelegd worden. Ook voor de counterfeitbestrijding door rechthebbenden kan NFT een bijzonder welkome oplossing bieden.

NFT Platforms
NFTs zijn echter niet zonder risico’s. NFTs kunnen online gekocht en aangemaakt worden via platformen zoals OpenSea, Rarible, Superrare en KnownOrigin. Als houder van een NFT ben je afhankelijk van het betreffende platform voor de verkoop van producten die daarop zijn gebaseerd. Er is dus direct sprake van een zogenaamde vendor lock-in. 

En dat brengt me gelijk bij een ander probleem. De netwerken zijn technische infrastructuren en vatbaar voor hackers, corruptie, oplichterij, bugs, en menselijke fouten. Net als bij cryptovaluta spelen daarbij diverse mogelijke problemen waardoor de toegang tot de NFT kwijt kan raken. Wat als een NFT-platform 'plat' ligt? Wat als een NFT-bedrijf jouw Ethereum steelt en onvindbaar is? Wat als je een NFT verkeerd opslaat? Wat als je de toegang tot je wallet kwijt bent? Wat als je wallet is gehackt?

Bovendien is het de vraag hoe zeldzaam een (digitaal) object daadwerkelijk is, aangezien het op de ene blockchain wellicht de enige NFT is, maar op een andere blockchain ook weer getokenized kan worden.

Verificatie van eigendom
Als je het mij vraagt zijn er nog wel wat uitdagingen om NFT’s gemeengoed te maken. Een van de belangrijkste vraagstukken is wat mij betreft de verificatie van eigenaarschap. Op basis van de NFT alleen kan je niet zeker weten dat het object ook daadwerkelijk is van degene die het aanbiedt op voornoemde NFT-platforms (of elders). Mijn verwachting is dat er nog wel wat claims gaan komen die te maken hebben met heling van objecten, door ze aan een NFT te koppelen zonder dat die partij daadwerkelijk de eigenaar is van het daadwerkelijke object.

Witwassen
Een ander probleem, dat ook bij cryptocurrency speelt, is witwassen. Door het aanmaken van een NFT, en deze te (ver)kopen met een anonieme wallet, kan het verkregen bedrag gerechtvaardigd worden, ondanks dat de NFT is aangemaakt met zwart geld.

Kortom: NFT’s lijken een mooie nieuwe ontwikkeling, maar ik zie nog wel wat juridische haken en ogen voordat het daadwerkelijk gemeengoed zou kunnen worden.

Wouter Dammers
Advocaat / Attorney-at-law
Certified Information Privacy Professional Europe (CIPP/E)
LawFox Tilburg

(beeld bitcoin: Karolina Grabowska / Pexels)