[column] Merkdisruptie megatrend: Bipolaire breinen

Een samenleving met bipolaire breinen kenmerkt zich in wisselende extremiteiten. Ook merken gaan in deze trend mee met alle risico's van dien. Volgens hightech ondernemer en voormalig schaatser Ben van der Burg “dwalen wij van hyperbool naar hyperbool”. In de kunst is de afgelopen decennia een stroming genaamd ‘hyperrealisme’ ontstaan, in de economie het begrip ‘hyperkapitalisme’ en in de psychiatrie is ‘hysterie’ hot.

Onze sporters worden met enorme verwachtingen uitgezwaaid en als zij niet presteren volgens afspraak direct afgevoerd naar Siberië. Als de verliezers daar zijn aangekomen, beginnen ze meteen te klagen over de kille ontvangst en worden het schwalbe-artiesten.

HET PERCENTAGE JONGEREN MET VEEL PSYCHISCHE PROBLEMEN STIJGT.

Bas Heijne schrijft “dit zijn theatrale, uitzinnige tijden” en hysterie is hot. Het is columnist Max Pam, die veel weet van geestesziektes, opgevallen dat de hysterie niet alleen vrouwen betreft. Hysterie is vrouwen in de schoenen geschoven en iedereen kent het fenomeen van gillende groupies bij een muziekband en de extatische glitternicht die zich gaarne met een boot door de grachten laat varen, maar als je dat feminiene personen in de schoenen schuift, zijn de rapen gaar. Dan krijg je meteen de gedachtenpolitie op bezoek. Pam heeft daarom een omdraaiing bedacht. Hij stelt vast dat rond een club als Feyenoord tegenwoordig mannen ook volledig uit hun dak gaan.

Een Britse Tory was direct bereid om een oorlog met Spanje te beginnen om Gibraltar omdat de Spanjaarden met de Brexit weer eens een kans ruiken om de apenrots in de tas te steken. Doelend op Groot-Brittannië tweet Joris Luyendijk “kan een land ook naar de psychiater?”

DE HELD IS GEK

Onlangs stond er in een krant het verhaal over een psychose van een intelligente man die dacht dat hij geniaal was. Hij was gelukkig tot inkeer gekomen, maar hier speelt blijkbaar wederom een verheffingsobsessie een rol. In een film als Avengers: Infinity War (2018) rollen zo’n dertig superhelden over elkaar heen. En de ‘held is gek’ is het onderwerp van opvallend veel tv-series. De heldin in de serie Homeland is een volledig gestresste, hyperambitieuze razend-slimme dame, die al pillen-slikkend en met panische plofogen van kliniek naar kliniek trekt en onderwijl de invasie van islamitische terroristen voorkomt op kosten van vele levens. In de serie The Bridge hangt iedereen aan het infuus van een psychiater en bij House of Cards heeft de hoofdrolspeler, Kevin Spacey, zijn vermogen tot rollenspel ingezet om te voorkomen dat hij werd veroordeeld wegens seksueel misbruik. De laatste trend op Netflix is dat moreel gemankeerde superhelden in series opduiken en dat staat ongetwijfeld in verband met megatrend 2: de opkomst van radicaal kapitalisme.

Mensen gaan kennelijk ook denken dat ze iemand anders zijn, vooral een of andere held. Op internet lopen we mensen tegen het lijf die zichzelf poseren als generaal, kerstman of Marilyn Monroe en die als zelfverklaarde goeroes allerlei directieven de wereld in gaan twitteren. Als dit zo doorgaat, schuifelen er straks allerlei bejaarden verkleed als koning, Einstein en admiraal door de tehuizen en gaan wij alvast een pruik bestellen. Dalí wist overigens op zijn achtste al dat hij Napoleon wilde worden, maar heeft daar later van afgezien.

Op internet lopen we mensen tegen het lijf die zichzelf poseren als generaal, kerstman of Marilyn Monroe en die als zelfverklaarde goeroes allerlei directieven de wereld in gaan twitteren

De übermensch is volgens Nietzsche diegene die zichzelf durft los te maken van het systeem. Hij dacht dat hij Caesar was en werd inderdaad krankzinnig. La Belle Epoque was een komen en gaan van geestelijk gestoorde kunstenaars, talloze zieners, profeten, dromen en visioenen. Deze periode in de aanloop naar de Eerste en Tweede Wereldoorlog heeft soms griezelige overeenkomsten met onze tijd. Recent onderzoek heeft vastgesteld dat er rond het jaar 1900 ook een piek was met complotdenkers. Toen groeide het aantal mensen dat geregistreerd stond als patiënt in een Duits psychiatrisch ziekenhuis van 40.375 in 1870 naar 220.881 in 1910 (Blom, 2008).

DEPRESSIE-EPIDEMIE

Ben Tiggelaar schrijft in NRC dat er sprake is van een ‘depressie-epidemie’ onder studenten (vooral vrouwen). De afgelopen negen jaar steeg de hoeveelheid voorgeschreven antidepressiva 40% en er is een verband vastgesteld met ‘te grote dromen’. Amerikaans onderzoek toont dat de ambities van studenten de afgelopen decennia stelselmatig zijn toegenomen, maar voor het eerst in vier jaar blijven er op de Nederlandse middelbare scholen meer mensen zitten. Het vermoeden is dat kinderen (ouders) opleidingen kiezen die boven hun macht liggen.

Kinderen op basisscholen vertonen stressverschijnselen en er zijn nu mensen van rond de 25 jaar oud die hun eerste ‘burn-out’ al achter de rug hebben. Wat een burn-out precies is, is wetenschappelijk niet vastgesteld. Toch klinkt het verschijnsel niet best en u moet zich eens trachten voor te stellen hoe ernstig dit is. Onze kinderen zijn al over de kling gejaagd nog voordat zij fysiek tot wasdom zijn gekomen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waarschuwt juni 2018 ‘druk op jongeren neemt gevaarlijke vormen aan.’ En september 2019 meldt Armin van Buuren bij Eva Jinek dat bijna al zijn vakbroeders worstelen met een of ander psychiatrisch probleem.  

BIPOLAIRE BREINEN

De ‘neocortex’ van veel mensen, ook ouderen, lijkt bipolair te zijn geworden. Er zit geen dak meer op en vloer meer onder. Het is overdreven alle kanten op, maar toch vooral razendsnel omhoog en weer naar beneden. ‘Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt’. Alles… alles stroomt ongeremd door hen heen. Het beeld dat zich opdringt is een generatie van voor recreatief gebruik cocaïne snuivende yuppies en Millennials, die na een wild weekend weer terugvallen in vegetarische healty foods, granenshakes en yoga. Mensen met een bipolaire geestesgesteldheid die razendsnel heen en weer worden geslingerd tussen pessimisme en optimisme. Het is from hero to zero in 0 seconden. Max Verstappen die de ene seconde als nieuwe heiland wordt bewierookt en tot wereldkampioen verklaard, de volgende tot waardeloze verliezer. Gelukkig trekt de redelijk nuchtere Max zich daar weinig van aan.

Mensen met een bipolaire geestesgesteldheid die razendsnel heen en weer worden geslingerd tussen pessimisme en optimisme. Het is from hero to zero in 0 seconden.

Een bipolair brein valt nauwelijks een positieve ontwikkeling te noemen, maar het is nu eenmaal een megatrend. U kunt hier op de eerste plaats grote winst boeken door de trend te onderkennen en een kliniek of klooster te openen. Op de tweede plaats kunt u proberen in die kliniek wat rust en kalmte te creëren. Het was een van de centrale principes van Ronald Koeman, die het Nederlands mannenvoetbal weer aan de praat kreeg. 

Door het verdwijnen van het midden (oa Blokker en V&D) dienen merken een strategische keuze durven te maken, waarop zij zich richten en hoe zij zich positioneren. Het is de Action of de Bijenkorf. Bij laatstgenoemde merken zijn er keuzes gemaakt, waar zij zich aan vasthouden.  Met succes.  

MERKEN DIE GAAN VERDWIJNEN

Albert Heijn is groot geworden als kwaliteitsmerk, onder andere door bijzondere spullen uit de hele wereld naar Nederland te halen en af en toe ‘op de kleintjes te letten.’ Dit sloeg op enig moment elitair door en met Dick Boer (de latere CEO) en Harry Piekema (de acteur in de reclame) werd het merk meer gewoon een familiemerk in het midden. Sinds Harry Piekema is vertrokken in 2014, is het merk bipolair gaan zwalken. Dat is nu al 5 jaar geleden. Als dit zo doorgaat, gaat Albert Heijn in de toekomst wellicht verdwijnen. Eenzelfde geldt voor KPN, dat sinds kort de ex-miljonair Hans van de Telfort heeft geadopteerd. Ook een zwalkend merk dat in de toekomst hoogstwaarschijnlijk wordt opgeslokt door een internationaal opererend telecombedrijf om vervolgens zonder koninklijk afscheid van het toneel zal verdwijnen.

Het boek Merkdisruptie is beschikbaar als paperback en e-book. Het is geschreven door Jeroen Cremer, Frank Haveman en Richard Otto en bevat bijdragen van een groot aantal specialisten zoals Carlo Brantsen, Cor Molenaar, Bert van der Veer, Rens Muller en Paul Moers.

Klik hier voor deel 1

Klik hier voor deel 2

Klik hier voor deel 3

klik hier voor deel 4

Klik hier voor deel 5

Klik hier voor deel 6

Klik hier voor deel 7

Klik hier voor deel 8

Klik hier voor deel 9 

Klik hier voor deel 10

Klik hier voor deel 11

Klik hier voor deel 12