[column] Zijn we echt zo afgescheiden en onvolkomen?

Om positieve impact te kunnen maken, is het cruciaal om maatschappelijke issues goed te begrijpen, alleen dán kun je immers bepalen welke interventie positief-effectief zal zijn.

Als ik les geef, zie ik dat studenten het gegeven wicked problems en de daarbij horende wederzijdse verbondenheid van maatschappelijke problemen, ondertussen goed kunnen bevatten.

Maar de gelaagdheid van problemen -wat ik embedded problems noem- blijkt veel lastiger. Problemen zijn áltijd gelaagd. We zien vooral de vele, verschillende symptoomproblemen, en hebben de neiging om al onze tijd en energie aan het bestrijden hiervan te besteden, maar deze symptoom-problemen worden áltijd veroorzaakt door onderliggende systeemproblemen. Het probleem van symptoomprobleem-bestrijding is dat het slechts oppervlakkig en tijdelijk werkt, de oorzaak wordt immers niet aangepakt.

En onder álle systeemproblemen liggen twee geïntegreerde bron-problemen: de illusies van 'afgescheidenheid & onvolkomenheid'. We hebben het -onterechte- idee dat we afgescheiden & incomplete wezens zijn. Het is dit verhaal/geloof wat ons zich destructief doet gedragen.

Een toelichting op 'afgescheidenheid': dit is het bronverhaal achter het individualisme, ontstaan tijdens de Verlichting met als gevolg onder andere de basis van het kapitalisme en het liberalisme. Een toelichting op het gevoel van 'onvolkomendheid': dit vindt zijn oorsprong in de Bijbel, denk aan Adam en Eva: 'de mens is slecht en moet in toom worden gehouden'. We zien onszelf als eeuwig project om goed of beter te worden. Of om iets te bereiken dat ons bevestigt dat we goed zijn. Alle menselijke ontwikkeling kan zo worden teruggebracht naar deze twee ontologieën.

We voelen ons alleen en onvolmaakt. We moeten onszelf ontwikkelen om ertoe te doen.

Om gezien, gehoord en geliefd te worden. Terecht?

Kees Klomp
lector Betekeniseconomie Hogeschool Rotterdam
duurzaamheidsstrateeg

foto boven: ontmoeting Kees Klomp (rechts), Lucas Mol (m.) en Peter van Woensel Kooy op de Groene Afslag (Laren)
(foto: HFvV)

model hieronder: Omgekeerde ontwikkelingspiramide uit colleges Kees Klomp