3D-print: revolutie in fluweel

Is 3D-printen de nieuwe industriële revolutie? Artiest, filosoof, wetenschapper en directeur van het Next Nature Network Koert van Mensvoort, noemt het als het dan moet, en hooguit, een fluwelen revolutie. Toch, de wereld zoals we hem kennen verandert dankzij 3D-printen. Wat doet het met uw vak?

Koert van Mensvoort, Next Nature Network: ‘Een vaasje of een huis printen, wie heeft daar last van? Hooguit een paar industriële of middelmatige ontwerpers…’
‘We staan niet aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie’, meent Van Mensvoort: ‘3D-printen is gewoon een vervolg op desktoppublishing in de jaren ’90 en een overgang van massaproductie naar mass customization. Toen iedereen een printer kreeg en toegang tot opmaak- en ontwerpprogramma’s, werd niet iedereen grafisch ontwerper. Nu gaan we van 2D-print naar 3D-print. Kocht ik eerst een vaasje bij de Blokker, straks download ik hem, verander ik er iets aan en print ik hem. Het is daarbij wel een technologie die fundamenteel onze cultuur kan veranderen. Zo kunnen we bijvoorbeeld de gevolgen nog niet overzien van mensen die zelf drugs gaan maken. Maar een vaasje of een huis printen, wie heeft daar last van? Hooguit een paar industriële of middelmatige ontwerpers.’

Over de rol van de ontwerper: ‘Je bent straks niet meer die eenvoudige tekenaar van een leuk object, je bent de crossover tussen disciplines. Het gaat daarbij om visie en aanpak, niet om het medium. Grafisch, industrieel, interaction, architectuur, schotten verdwijnen. Er is aan de ene kant ruimte voor unieke skills, ambachten en crafts, aan de andere kant voor mensen die crossmediaal kunnen werken en hun ontwerpvisie aanbieden. Alles daartussen is niet meer zo interessant.’

Michiel van der Kley, meubelontwerper: ‘Je praat direct met de eindgebruiker’
Bovenmatig meubelontwerper, gelukkig voor hem, Michiel van der Kley, ziet in de nieuwe techniek toch wel een kleine revolutie, al is het op een deelgebied: ‘In de “oude wereld” ga je als ontwerper een samenwerking aan met een producent, omdat hij degene is die de productiemiddelen en de verkoopkanalen heeft. In de nieuwe wereld kun je met producten die geprint worden, een andere route bewandelen. Je produceert zelf, je kunt je producten via internet laten bestellen, of je verstuurt bijvoorbeeld je digitale bestanden naar de klant die zelf gaat printen. Voor deze producten heb je geen producent meer nodig, en hij kan dus ook niet langer als filter optreden. Je praat direct met de eindgebruikers.’

Hij ziet geen bedreiging: ‘Toen de broodbakmachine in zwang kwam, hebben ook niet veel mensen bedacht er een bakkerij mee te beginnen.’

Peggy Bannenberg, sieraadvormgever: ‘Ik kan ook foto’s maken, maar ik ben geen fotograaf.’
Voor Bannenberg is de 3D-techniek een manier om dingen te maken die ze anders niet zou kunnen maken: ‘Je kiest goud omdat je goud nodig hebt voor je ontwerp, niet omdat je goud wilt gebruiken. Sieraden maken is puzzelen op de vierkante millimeter. Mijn 3D-sieraden kun je niet maken met ander materiaal. Als iemand geen verstand heeft van sieraden maken kun je dat zien. Ik kan ook foto’s maken, maar ik ben geen fotograaf. Shapeways (3D-printmarktplaats, red.) heeft prints waarvan ik denk: pak een figuurzaag, dan ben je in tien minuten klaar.’

Jeroen Verbrugge, Flex/TheInnovationlab: ‘Additional manufacturing neemt een grote vlucht.’
Verbrugge: ‘Ik denk niet zo snel dat iedereen zo maar producent zal worden. Bij ontwerpen is nog steeds sprake van vakmanschap, kennis, kunde en specifieke kwaliteit. Het vak kan er wel wat door uitgehold worden, omdat mensen denken dat zij kunnen ontwerpen of fabriceren. Ik denk wel dat de zogenaamde additional manufacturing een grote vlucht zal nemen. Online kunnen consumenten in de toekomst snel en gemakkelijk kapotte onderdelen bestellen en zelf vervangen. Dat betekent dat het ontwerp dat moet kunnen faciliteren.’

Mark van Iterson, Global Brand Design Manager Heineken: ‘Wat te denken van een mooi gelijkmatig verloop van aluminium naar glas...’
Los van welke vaart het allemaal zal lopen, heeft de wereldwijde designdirecteur van Heineken wel mooie 3D-fantasieën over zijn merk: ‘Vanuit Heineken kan ik me zeker voorstellen dat bijvoorbeeld bars op diverse plekken op de wereld simultaan een nieuw design ontvangen, ter plekke uitprinten en installeren. Nog spannender wordt het als het vrijheidsgraden in productie ontstaan die er nu niet zijn; wat te denken van een mooi gelijkmatig verloop van aluminium naar glas...’

Ikea, Zweden: ‘Voor onze designers zien we alleen maar mooie, nieuwe mogelijkheden.’
Ook het product development team van Ikea in Zweden gebruikt sinds 2003 3D-printtechnieken voor de ontwikkeling van prototypes. ‘Erg efficiënt,’ geven ze desgevraagd aan: ‘We gebruiken 3D-print om design, functie en vorm te toetsten en testen. Voor onze designers zien we alleen maar mooie, nieuwe mogelijkheden.’

Jelmer Zijlstra, productontwerper: ‘Willen mensen dat wel?’
‘Mensen hebben volgens mij een zeer romantisch idee ten aanzien van een 3D-printtechniek,’ meent Zijlstra. ‘Ze kunnen alles gepersonaliseerd krijgen, maar willen mensen dat wel? Je wordt gedwongen om na te gaan denken over je eigen ontwerpen. Dat kost onder meer tijd en zelfreflexie.’ Zijlstra verwacht ‘een beste explosie aan hele nieuwe uitspattingen en concepten’. De ontwerper zal volgens hem ‘mogelijk meer processen gaan ontwerpen.’

Het volledige artikel leest u in Vormberichten van december of via BNO.nl [pdf]

Duo-ring van verguld messing met nylon, Peggy Bannenberg

Project Egg, Michiel van der Kley