[column] Het trucje van autodesigner Robert Opron

Opron heeft een groot deel van zijn tijd gewerkt voor de grote Franse autofabrikanten. Eerst in de jaren ’50 voor Simca en daarna vanaf 1962 voor Citroën. Vervolgens blijft Opron 13 jaar bij het merk van de Double Chevron en krijgt daar het belangrijkste deel van zijn ‘opvoeding’ als auto-designer. Later gaat Opron naar concurrent Renault en uiteindelijk loopt zijn pad nog naar Italië waar hij voor een periode tussen het einde van de  jaren ‘80 en het begin van de jaren ’90 aan de slag gaat bij Alfa Romeo.

Vanaf 1992 zet Robert Opron tenslotte zijn carrière als merkonafhankelijk designer voort. Altijd blijft zijn werk de heersende tijdsgeest ver vooruit, maar zelden treedt hij met zijn visie naar buiten. Ondertussen groeit de bewondering voor zijn ontwerpstijl. Opron tekent decennialang voor differentiatie zoals we dat vandaag in de auto-industrie niet vaak meer tegenkomen.

Al vroeg enthousiast

Of de creaties van Opron nu voor Citroën, Renault, Alpine of Alfa Romeo waren, hij tekende keer op keer auto’s die de consument pas jaren later in de showroom verwacht zou hebben. Telkens verrast Opron met zijn futuristische en onderscheidende autodesign. Vanuit die filosofie tekent hij ook meerdere keren de “Auto van het Jaar”. Dat zegt genoeg. Zowel de Citroën GS, als de Citroën CX en de Renault 9 halen de hoogste trede van dit belangrijke autopodium.

Opvallend is dat de ontwerpen van Opron zo’n vijfendertig tot vijfenveertig jaar later nog altijd opvallend modern overkomen.

De vader van de Citroën CX wordt in 1932 in het Noord-Franse Amiens geboren en heeft al vroeg belangstelling voor architectuur, ontwerp en beeldhouwkunst. Hij studeert vervolgens op de École des Beaux-Arts in Parijs en start daarna in de vijftiger jaren zijn werk voor het Franse automerk Simca. Een van zijn eerste scheppingen is het ontwerp van de concept-car Fulgur, de auto van de toekomst die op de Salon van Genève van 1959 publiek naar het Simca-paviljoen moet trekken. Toch bestaat zijn belangrijkste oeuvre uit de ontwerpen die hij tussen medio jaren 70 en eind jaren 80 voor Renault maakt en de creaties die hij eerder in zijn 13 jaren voor Citroën realiseert. Met misschien wel de Citroën CX als meest gelukte project.

Pure CX

Over die CX gesproken. Vorige week reed ik op de A73 van Nijmegen naar Venlo en even voorbij Nijmegen voegt er een Citroën CX20 uit 1984 in. Geen Pallas-versie met chromen opsmuk maar een simpele tweeliter zonder poespas en spoiler.

Waarschijnlijk staat deze ‘kale’ versie model voor de pure CX zoals Robert Opron deze voor ogen heeft als hij de auto begin jaren ’70 tekent.

De Citroën CX, Auto van het Jaar 1975, is beslist één van zijn meesterwerken. Een auto die in 1974 de lastige taak had ‘nekkendraaier’ DS voor altijd te doen vergeten. Dat Opron’s opdracht van het fabrieksmanagement een bijzonder lastige was, blijkt wel uit het feit dat de Citroën-directie daarna lang twijfelde of de CX een model tussen de GS en de DS in of juist de echte opvolger van die DS moest worden. Het werd het laatste. In 1976 - de ambitieuze ontwerper Opron was toen al naar Renault uitgeweken omdat hij geen brood zag in de financieel gedreven overname van Citroën door Peugeot - is de CX met de introductie van de verlengde CX Prestige definitief het enige topmodel van Citroën geworden. Enkele jaren terug zei Opron in één van zijn spaarzame interviews over de puurheid van zijn Citroën-meesterwerken: “Voor wat betreft de GS, SM en CX heb ik achteraf niets te betreuren. We hebben deze modellen zo snel ontwikkeld, dat we niet eens tijd hadden om vragen bij het ontwerp van die auto’s te stellen.” Opron’s gevoel had het bij het juiste eind.

De CX zou tot 1991 in productie blijven en de GS kreeg 10 jaar na introductie een verlenging als GSA. Levenscycli die tegenwoordig ondenkbaar zijn.

Striploze deuren

Om meerdere redenen is het ontwerp van de CX misschien wel het meesterwerk van Opron. Veel van de stijlkeuzes die hij bij het ontwerp van deze voiture heeft gebruikt komen ook in later werk terug. Robert Opron stond bijvoorbeeld voor striploze deuren, een panoramische achterruit, bij de CX erg cool naar binnen lopend, en een gestroomlijnde vaak gestrekte carrosserie. En dat in een periode dat veel collega-ontwerpers niet veel verder kwamen dan het traditionele rechttoe-rechtaan sedanontwerp van motorkap, cabine en kofferbak.

De aerodynamica van de creaties van Opron steken in deze periode daarom schril af bij veel concurrerende modellen en anticiperen met hun ontwerptaal op de heersende mode, inspireren consumenten en bepalen de ambities van andere automerken. Buiten de CX is de ontwerper in zijn tijd bij Citroën ook verantwoordelijk voor de GS, Auto van het Jaar 1971 en van dezelfde uitgesproken designtaal als de CX. Opron tekent in dezelfde periode ook de Dyane, een modernere Eend die het moest gaan opnemen tegen de Renault 4 en de sympathieke Ami 8 die in 1969 met de panoramische achterruit het teruglopende en niet bijster handige achterruitje van voorganger Ami 6 moest doen vergeten. Verder komen de kunstzinnige SM, de granturismo die het hart van Johan Cruijff wist te winnen, en de ingrijpende facelift van de DS, waarbij de vier meesturende koplampen achter glas werden geïntroduceerd, ook van de hand van Robert Opron.

Opnieuw Auto van het Jaar

Kort nadat de CX officieel tot “Auto van het Jaar 1975” is uitgeroepen stapt Opron op bij Citroën en vertrekt naar concurrent Renault. Commercieel gezien ging het in deze periode niet goed met la Marque au Double Chevron, het was onvoldoende in staat auto’s kostenefficiënt te produceren, en de ontwerper wil niet afwachten hoe zijn creativiteit ingeperkt wordt door bezuinigingen en reorganisaties. Eenmaal aan de slag bij Renault ontwerpt Opron vervolgens de Alpine, de Renault Fuego, de Renault 9, de Renault 11, de Renault Supercinq, de Renault 21, de Renault 25, Renault Fuego en tot slot de Renault Espace. In 1982 schopt de Renault 9 het wederom tot “Auto van het Jaar”.

Bekende stijlelementen zoals de aerodynamische carrosserievormen en panoramische achterruit keren ook in het Renault-oeuvre van Opron terug. Zo verrassen medio jaren ’80 bijvoorbeeld de Renault 11 en de Renault 25 de markt met hun gestroomlijnde uiterlijk. Wederom auto’s die duidelijk voorlopen op de concurrentie en op straat indruk maken met hun frisse verschijning.  Na het avontuur bij Renault gaat de ontwerper vervolgens naar het Italiaanse Alfa Romeo en realiseert daar één van de meest extreme creaties die de auto-industrie ooit heeft voortgebracht.

Opron ontwerpt voor de Italiaanse fabrikant de Alfa Romeo SZ, de sportauto die zo indrukwekkend is dat de Italianen haar al snel il mostro, het monster, noemen.

Klanten écht verleiden

In tegenstelling tot veel van zijn collega’s is Opron geen ontwerper geweest die frequent de publiciteit opzoekt. Slechts af en toe verschijnt er een interview met hem. De keren dat hij nog iets over zijn meesterwerken vertelt zijn daarom op één hand te tellen. In 2002 viert de wereld zijn vijftig jarig werkjubileum met de tentoonstelling “Opron 50 Years of Style”. Voor de rest blijft de CX-vader het grootste deel van de tijd in de luwte van de media, geeft hij slechts sporadisch extra informatie over de totstandkoming van zijn bekende creaties. “Ook het praktische element is bij het ontwerp van een auto altijd belangrijk” zo gaf Opron desgevraagd aan toen men hem vroeg of hij bij zijn extravagante Citroën-ontwerpen altijd alleen maar naar de schoonheid van het lijnenspel gekeken had. “Van Citroën moest ik ook altijd kijken welk voordeel mijn ontwerp voor de klant had,” zo verduidelijkte hij. Desalniettemin maakt zijn erfenis kristalhelder dat alleen differentiatie automerken hun bestaansrecht geeft. Er moet voor klanten een uitgesproken reden zijn een bepaald merk of type auto te kiezen.

Differentiatie als belangrijkste succes driver is zo de belangrijke les die hedendaagse automotive marketeers uit het levenswerk van autodesigner Opron kunnen halen.

In dat kader zegt het genoeg dat Opron’s auto’s na al die jaren nog volop in de belangstelling staan, er in bepaalde gevallen zelfs over een revival van ‘zijn’ modellen wordt gesproken. De dertien-in-een-dozijn-merken uit het Opron tijdperk is iedereen al lang vergeten, maar auto’s zoals de Citroën GS, Citroën SM, Citroën CX, de Renault Fuego en Renault 25 kennen we allemaal nog. De nieuwe Supercinq is inmiddels door Renault bevestigd en de Franse pers speculeert breed over een nieuwe Renault Fuego. Opron heeft zijn hele leven lang modellen getekend die vanwege hun vernieuwende propositie klanten met overtuiging wisten te verleiden. En dat is precies het trucje dat de auto-industrie nodig blijft hebben. Hedendaagse automotive marketeers en designers moeten dus nog maar eens goed naar die oude CX kijken.

Jos van den Bergh (1973) werkte bijna 20 jaar lang in diverse pr- & communicatiefuncties in de auto-industrie en adviseert tegenwoordig met zijn bedrijf MediaMondo automotive en mediapartijen op het gebied van marketingcommunicatie, PR en media. Ook is hij als adviseur dealer marketing verbonden aan BranchePartners in Houten. Voor MarketingTribune volgt hij kritisch de ontwikkelingen in de autowereld. Ook marketing advies nodig? Mail Jos geheel vrijblijvend op jjbergh@gmail.com