[start up] Eindeloos PET recyclen met Ioniqa's revolutionaire technologie

Samen met start-up Ioniqa Technologies en PET-producent Indorama Ventures werkt Unilever aan de ontwikkeling van een revolutionaire technologie. Eén die de plasticketen circulair zal maken. In de zomer van 2019 is de eerste Ioniqa-fabriek, met een capaciteit om 10 kiloton PET-plastic grondstoffen op continue basis te upcyclen, een feit. Komend jaar worden direct Unilever-verpakkingen gemaakt van Ioniqa’s unieke grondstof.

Actie vereist
Jaarlijks wordt wereldwijd ongeveer 320 tot 350 miljoen ton plastic geproduceerd, waarvan 60 miljoen ton in Europa. Ongeveer de helft daarvan is bestemd voor eenmalig gebruik. Door de toenemende schaarste aan natuurlijke bronnen en de milieu-uitdagingen die plastic met zich meebrengt, is het cruciaal om efficiënt om te gaan met plastic én oplossingen te vinden om de kunststofketen te sluiten.

Circulaire verpakkingen
In 2017 heeft Unilever een doel gesteld om tegen 2025 alleen nog plastic verpakkingen te gebruiken die volledig herbruikbaar, recyclebaar of composteerbaar zijn. Het doel gaat verder dan Unilever en is erop gericht de industrie in beweging te brengen en het tempo naar een circulaire economie voor verpakkingen te versnellen. De technologie van Ioniqa speelt hierin een belangrijke rol.

Ionendeeltjes
Ioniqa Technologies werd tien jaar geleden opgericht in het laboratorium in Eindhoven als spin-off van de TU Eindhoven en het Nederlands Polymeer Instituut. De kennis van magnetische materialen en scheidingsprocessen vormde de basis voor de baanbrekende technologie. 'Een student was erin geslaagd ionendeeltjes langere tijd in oplossing te houden', blikt oprichter en ceo Tonnis Hooghoudt terug. 'Vanuit die innovatie zijn we op zoek gegaan naar een kansrijke, maatschappelijk relevante toepassing. Na wat omzwervingen kwamen we op het idee om onze ionenoplossing in te zetten als katalysator voor het afbreken van PET, polyethyleentereftalaat.'

Groot segment
PET is een groot segment binnen de plasticindustrie, memoreert de topman. 'Van alle afgedankte plastic hergebruiken we wereldwijd nog maar zo’n tien tot 20 procent', aldus Hooghoudt, 'De rest belandt in de verbrandingsoven, op de vuilstort of in de vrije natuur. Met als bekendste en schrijnendste voorbeeld de plastic soep.'

Het bijzondere aan Ioniqa’s technologie is dat deze alle onzuiverheden uit gebruikt PET-plastic kan halen. 'Wat overblijft is een pure grondstof, met dezelfde kwaliteit als plastic op basis van olie', zegt Hooghoudt. 'Hiervan kunnen fabrikanten vervolgens weer hun eigen plastics maken; voor allerlei toepassingen en zonder in te grijpen in hun gangbare productieprocessen. Het afbreken van plastic is op zich niets nieuws; de crux zit ’m erin om dat zuiver én betaalbaar te doen. Onze slimme vloeistof werkt als een katalysator waardoor ons proces ook nog eens erg energie-efficiënt en uiteindelijk ook betaalbaar is. Dat laatste is essentieel. Want wanneer je geen concurrerende prijs kunt bieden, keert de markt – heel opportunistisch – terug naar olie als bron voor plastic.'

Gamechanger
In 2013 vond Ioniqa de tijd rijp om met de technologie naar de markt te gaan. 'Uit de reacties van producenten merkten we al snel dat we een gamechanger in handen hadden. Maar diezelfde markt was ook terughoudend: ‘een prachtige innovatie, maar kom nog maar eens terug als jullie dat mooie eindproduct ook echt kunnen leveren.’ Pas toen we waren opgeschaald van milliliters in het lab, naar 1000 liter in onze demonstratiefabriek in Plant One, kwamen grote merken hun eigen PET-verpakkingen bij ons testen.'

In de demonstratiefabriek in Plant One Rotterdam test Ioniqa haar revolutionaire technologie. Medio 2019 verwacht Ioniqa haar fabriek te openen.

Go for business
In die eerste jaren van opschalen, moest Ioniqa wel het hoofd boven water zien te houden. 'Dat was lang niet altijd makkelijk', aldus Hooghoudt. 'Als start-up heb je natuurlijk niet de beschikking over veel geld. Je hebt immers nog geen winnend business model met marge. Daarom is het ook zo belangrijk dat je meteen een markt vindt bij de technologie die je ontwikkelt. De samenwerking met Unilever was een cruciale stap voor ons bedrijf: het was onze go for business.'

De hoofdprijs
De basis voor deze samenwerking werd gelegd in 2016. 'Toen presenteerden we onze technologie in de finale van de jaarlijkse Unilever Research Prijzen in Vlaardingen', blikt Hooghoudt terug. 'En hoewel we die niet wonnen, kregen we toch de hoofdprijs: veel exposure voor onze innovatie bij de voltallige Unilever-board, onder wie Paul Polman. En de belangrijke belofte om onze launching customer te worden.'

Eerste paaltje
'Unilever heeft echt haar leiderschapsrol genomen door tussentijds in te stappen en in onze technologie te investeren met mensen en middelen'. zegt Hooghoudt. 'En dat is echt bijzonder, want de meeste bedrijven wachten liever tot een innovatie helemaal is ‘doorgeschaald’. En door als eerste partij het afnamecontract te tekenen, heeft ze ook partner Indorama ervan overtuigd dat onze techniek betrouwbaar is en écht een verschil kan maken.'

Hellmann’s fles
De eerste fase van de samenwerking tussen de drie bestond onder meer uit het valideren en testen van de technologie voor gebruik in voedselverpakkingen. Hooghoudt: 'Wij hadden immers nog nooit een plastic fles gemaakt van onze feedstock (zuivere grondstof, red.), laat staan één die geschikt is voor voedseltoepassing. Het ontwikkelen van een verpakking die geschikt is voor voeding is de ultieme beproeving. De eerste Hellmann’s-mayonaisefles was hét bewijs dat we een echt eindproduct konden maken uit plastic afvalmateriaal.'

Schonere wereld
Met de technologie draagt Ioniqa daadwerkelijk bij aan een schonere wereld. Die wetenschap maakt Hooghoudts werk mooier en relevant, vindt hij. 'De drijfveer om vanuit niets iets te maken, zit in me. Maar dat we met onze technologie nu een actueel probleem oplossen, dát is de reden dat ik iedere morgen om half zes opsta. Tegen mijn jongste dochter zei ik een aantal jaren geleden al: die onesie van fleece die jij nu aanhebt, die kunnen wij recyclen. En niet zomaar recyclen; we maken er een nieuwe petfles van!'

Als het proces voor voedselverpakkingen bij Ioniqa eenmaal loopt, wil Hooghoudts team met deze technologie ook toepassingen ontwikkelen voor andere soorten moeilijk te recyclen plastics. 'We weten al dat we dat heel goed kunnen. Denk aan: polyester, kleding en allerlei biobased materialen; plastic gemaakt van bijvoorbeeld suiker of cellulose. De mogelijkheden zijn – net als onze petflessen straks – eindeloos.'

Circulaire verpakkingen
'De technologie van Ioniqa is baanbrekend en een erg belangrijke stap in de circulaire economie', reageert Lou Lievense, global vice president R&D bij Unilever. 'Wij als Unilever hebben in 2017 toegezegd dat we voor onze producten tegen 2025 alleen nog plastic verpakkingen zullen gebruiken die volledig herbruikbaar, recyclebaar of composteerbaar zijn, om het tempo naar een circulaire economie te versnellen. Plastic verpakkingen behandelen als waardevolle hulpbron en er na gebruik verantwoordelijk en efficiënt mee omgaan is topprioriteit bij het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen in het Unilever Sustainable Living Plan. We willen af van het "take-make-dispose"-consumptiemodel dat we momenteel hebben. En we willen alleen nog verpakkingen maken die passen binnen een circulaire wereld.'

(PvWK, bronnen: Unilever en TU Eindhoven)

Lees ook het artikel ‘Plastic met een missie - Unilever wil 100% recyclebare plastic verpakkingen’.

Afbeelding helemaal boven: Met de techniek van Ioniqa worden alle onzuiverheden, zoals kleurstoffen, uit gebruikt PET-plastic gehaald. Wat je overhoudt, is een pure grondstof met dezelfde kwaliteit als plastic op basis van olie. (foto: Unilever)


  Lou Lievense, global vice president R&D bij Unilever