NRC Media, TMG en het ongelijk van Youp

De nuance was ver te zoeken in zijn naar agitprop ruikende betoog dat door alle serieuze media werd opgepikt als breaking news. Nu hoeft dat ook niet, want het is een column. Als geen ander weet de schrijvende cabaretier heel goed hoe hij het publieke gemoed kan bespelen en zelfs kan oproepen om tot actie over te gaan. Denk aan de affaires rond Buckler en T-Mobile. De eigenaar zal er smakelijk om hebben gelachen. Maar wie het laatst lacht… De Brabantse textielfamilie Van Puijenbroek, voor 30% eigenaar van Telegraaf Media Groep, heeft een aanzienlijk belang in het investeringsfonds Egeria III dat 91% van de aandelen in NRC Media heeft. Met een beetje fantasie kan je beweren dat de chocoladeletterkrant al is geïnfiltreerd tot de NRC-burelen aan het Rokin.

Youp’s stellingname heeft bijval gekregen van abonnees en lezers van NRC Handelsblad die denken dat de slijpsteen van de geest niets te zoeken heeft in hetzelfde huis als De Telegraaf. Maar is het terecht? En in hoeverre zouden al die abonnees, die ondanks hun onvrede toch braaf 400 euro per jaar betalen voor de krant, werkelijk een verkoop aan De Telegraaf aangrijpen om hun relatie met de  krant op te zeggen? Gaan er straks ook opeens Telegraaf-abonnees opstappen omdat de verfoeide polemist Van ’t Hek aan boord stapt? Natuurlijk niet. Ze lezen hem waarschijnlijk met evenveel plezier als de NRC-lezers.

NRC Media Holding heeft uitdrukkelijk laten weten te streven naar ‘een koper die de huidige strategie van de hoofdredactie en de directie van NRC onderschrijven en verder willen helpen uitbouwen’. De familie Van Puijenbroek doet al sinds 1951 niets anders bij De Telegraaf. Ze zijn de meest stabiele factor bij het uitgeefconcern dat de laatste jaren geplaagd wordt door tal van mislukte overnames en directiewisselingen. Guus van Puijenbroek (39) heeft in 2012 namens de familie het stokje als toezichthouder overgenomen. Dat deze schatrijke ondernemers op de achtergrond betrokken zijn bij de toekomst van NRC Media is een zoveelste poging hun belang in het pluriforme krantenlandschap uit te breiden. Het moet hun steken dat De Telegraaf bij eerdere overnamepogingen van NRC Handelsblad tot twee keer toe het lid op de neus kreeg. Eerst in 1995 en vervolgens in 2010. Driemaal scheepsrecht?

Het is echter heel goed voorstelbaar dat de Van Puijenbroek-familie buiten de waard rekent. Egeria-bestuurder Peter Visser heeft eerder te kennen gegeven grote voorkeur te hebben voor een fusie met FD Media Groep, die moet leiden tot de Nederlandse winnaar op het gebied van kwaliteitskranten. Vooralsnog piekert Martijn van der Vorm van HAL er niet over om zijn belang in Het Financieele Dagblad en BNR te verkopen. De directeur van zijn fonds heeft zelfs een familielid aangesteld als algemeen directeur in het mediahuis. NRC Media vaart sinds begin dit jaar een eigen koers op het gebied van financieel-economische journalistiek met NRCQ, de zakelijke nieuwssite voor mensen met haast. Hoofdredacteur Peter Vandermeersch krijgt niet voor niets 1,5 miljoen euro om nieuwe methoden te vinden om mensen te laten betalen voor journalistieke producties.

De vraag is of dergelijke diepte-investering in de toekomst ook onder een nieuwe eigenaar zal worden gecontinueerd. Het is begrijpelijk dat de redacteuren van NRC Media zelf het liefst de tent overnemen, al dan niet met steun van rijke abonnees. Egeria gelooft echter niet in een dergelijk scenario. Een overname door Telegraaf Media Groep zou de oude dagen weer doen herleven van de Nederlandse Dagblad Unie zoals die tot 1995 bestond. Toen maakte NRC Handelsblad onderdeel uit van hetzelfde huis als het AD en een handjevol regionale kranten. Wat is er mis met een goede mix? De stem van het volk spreekt een heel andere doelgroep aan dan de krant die sinds 1970 de nuance zoekt. Een combinatie geeft je een stevig fundament.

Ik denk dat Youp met zijn principiële standpunt een denkfout heeft gemaakt. Kennelijk kan hij het denken in twee kampen uit de tijd van de verzuiling niet kan loslaten. Hij ziet een bloedgroepenstrijd, maar die was er pas echt toen NRC en de Volkskrant onder PCM jarenlang wedijverden om investeringsruimte in journalistieke vernieuwing. Als abonnee van de andere kwaliteitskrant heb ik niet het gevoel dat zusterkranten AD of Trouw onder het bewind van de Persgroep invloed hebben op het journalistieke beleid van de Volkskrant. Een verstandshuwelijk tussen NRC en De Telegraaf moet je volgens mij eerder zien als de (gedwongen) fusie van TROS met AVRO. Behoud van identiteit staat voorop.

De journalistieke en commerciële expertise van NRC Media in hetzelfde huis zou de positie van De Telegraaf redactie versterken, die het gevoel hebben dat zij al jaren opdraaien voor de miskleunen van de holdingdirectie. Youp neemt dan roddelkoning Evert Santegoeds als voorbeeld voor alles wat fout is aan De Telegraaf, maar het is Sjuul Paradijs die journalistiek de dienst uitmaakt, niet een columnist. Heeft hij die wel eens de ogen gekeken? Paradijs is net als Vandermeersch een voorbeeld van een nieuw type hoofdredacteur die durft te ondernemen en commercie niet schuwt.

Wellicht is er een andere reden dat Youp een rode streept trekt. Misschien is hij ontevreden over de inhoudelijke koers van zijn krant? Het is geen geheim dat veel lezers zich blauw ergeren aan de koers die de afgelopen vier jaar is ingeslagen om serieuze journalistiek te vermengen met luchtigheid. Het meest in het oog springende voorbeeld is Lux, de luxury en lifestylebijlage die sinds 2011 elke zaterdag verschijnt. Een prachtig Umfeld voor luxury en lifestyle adverteerders. Maar is het niet gewoon een trend dat ook kwaliteitsmedia hun nieuwsverslaggeving, achtergrondverhalen en analyses met meer lichte en low-culture stukken moeten omlijsten zodat mensen nog bereid zijn de krant te lezen, gegeven de ingrijpend veranderde leescultuur van de afgelopen 15 jaar?

Ik geef Peter Vandermeersch geen ongelijk. Hij moet anticiperen en meebewegen in een markt die continue onder druk staat. NRC Media heeft daardoor de afgelopen jaren omzet weten te behouden en haar marktpositie vergroot. Uit de jaarcijfers over 2013 blijkt dat de winstgevendheid is afgenomen. De inkomsten uit advertenties blijven dalen. De marge uit lezersinkomsten is, ondanks een licht dalende oplage, gestegen.

Ik weet nog goed dat NRC-journalist Brigit Donker in de zomer van 2010 haar pet van hoofdredacteur en directeur verruilde voor die van redacteur, vanwege 'een interpretatieverschil binnen de directie over het borgen van de journalistieke autonomie van de redactie'. Er was mot met president-commissaris Derk Sauer die zich als aandeelhouder actief bemoeide met de inhoudelijke koers van de krant. Het is niet verwonderlijk dat onder haar opvolger een meer commerciële koers is ingezet. Hij heeft minder last van principes, zolang hij kan blijven investeren in journalistiek. Het is een spel van geven en nemen. Hij ging akkoord met het omstreden superdividend dat de aandeelhouders aan zichzelf uitkeerden over de winst van 2011. Toen hoorde ik Youp van ’t Hek niet. Net als Vandermeersch is hij een overlever. Sinds het vertrek in april van Sauer uit de rvc is Egeria aan zet.

Stel dat TMG dit najaar NRC overneemt, de gesprekken zijn daar het meest intensief mee geweest. Het Telegraaf-concern wil eindelijk een winnaar aan boord. Youp meent dat het een kwestie van tijd is. Egeria speelt nu hard to get maar allicht neemt het investeringsfonds ermee genoegen als De Telegraaf niet 90 miljoen maar 100 miljoen euro neer telt. Er zijn nog andere partijen in de markt. Het Belgische Corelio. Voor zijn komst in september 2010 was Vandermeersch er jarenlang directielid. De lijntjes zijn kort en de uitgever van De Standaard wil graag de Persgroep achterna en in Nederland vaste voet aan de grond krijgen. De Persgroep ondertussen heeft gekozen voor een overname van de Mecom Group. Niets staat dus in de weg om het Nederlands erfgoed van NRC Media te laten behouden met een overname door de Basisweg. Dat mag ook wel met chocoladeletters in de krant. Als dat gebeurt, ben ik heel benieuwd of Youp dan inderdaad handelt naar de rode streep die hij zelf heeft getrokken. Of keert hij toch op z’n schreden terug?

Rupert Parker Brady is media-ondernemer en auteur

www.twitter.com/Rupert_PB

www.retaildenkers.nl