[marketingscience] Jong geleerd, oud gedaan

Hoe groter je wordt, hoe meer de omgeving bepaalt hoe je leert. Het spelen gaat er in het volwassen leven van af en dat is jammer. Hoe blijf je zo dicht mogelijk bij je eigen leervoorkeur en vergroot je het rendement van leren?

Om het rendement te duiden helpt het om eerst naar het onderzoek van psycholoog Kolb te kijken naar verschillende manieren van leren. Hij onderscheidde vier leervoorkeuren en -fasen:

1.      Concreet ervaren

2.      Waarnemen en overdenken (reflectie)

3.      Abstracte begripsvorming (denken)

4.      Actief experimenteren (doen)

Ieder mens heeft één of twee voorkeurstijlen die dominant zijn, maar iedereen volgt bij het leren deze vier fasen: als je iets meemaakt (ervaring) is het belangrijk daarna je ervaringen te overdenken (reflectie) en te veralgemeniseren (begripsvorming). Je kunt dan een aanpak bedenken waarmee je een overeenkomstige gebeurtenis tegemoet kunt treden (experimenteren).

Het is een cyclisch model, beter nog een spiraal, want het niveau stijgt. Het is overigens niet nodig altijd met een concrete ervaring te beginnen. Verder is het ook mogelijk de leerfasen in een andere volgorde te doorlopen. Het leerrendement stijgt echter als er geen fasen worden overgeslagen en elke fase in het juiste tempo wordt doorlopen. Volwassenen doorlopen niet alle fasen, gaan te snel of te langzaam.

 

Omgeving

Verder hebben niet alleen de leervoorkeuren, maar ook de omgeving invloed op gedragsverandering. Als de omgeving zo min mogelijk stuurt op hoe geleerd wordt, wordt het rendement het minst beperkt. Ik ben op zoek gegaan naar een omgeving waar spelenderwijs geleerd wordt. Basisschool De Breede Hei in Amersfoort heeft net een sciencelab geopend. Ik - vader van twee in Amersfoort - bracht een bezoek en sprak met initiatiefnemer Ben Mathot.

Welke inzichten geeft dit hoe volwassenen ook kunnen gaan leren? Traditioneel onderwijs is vooral gericht op het overdragen van kennis. Het leren bij traditionele organisaties is ook primair hierop gericht. De wijze waarop kinderen leren, geeft inzicht in hoe volwassenen in organisaties met verandering zouden kunnen omgaan, juist omdat kinderen meer dan volwassenen in hun eigen tempo alle fasen van de cyclus doorlopen.

Leerlingen vanaf groep 1 worden in het sciencelab uitgenodigd om eerst actief te experimenteren waarbij de abstracte begripsvorming pas later komt. Groep 8-leerkracht Ben Mathot vertelde dat hij in de onderbouw wat ging vertellen over de centrifugale kracht: ‘Dan zie je ze eerst met grote ogen kijken, maar als ze vervolgens een knikker in een beker mogen ronddraaien, begrijpen ze toch waar je het over hebt.'’

We spraken erover dat de rol van de leerkracht verandert van kennisoverdracht naar het faciliteren van de ontwikkeling in vaardigheden. ‘Programmeren is niet alleen code leren, maar ook “mindset”; ik help ze met onderzoekend leren.’

Alleen in contact brengen met innovatieve gadgets lijkt niet zo interessant. Hoe de kinderen ermee spelen des te meer, dan pas doorlopen ze de hele cyclus. Ik vroeg of het sciencelab wennen was voor andere leerkrachten: ‘Top down werkt niet, dus ik heb eerst draagvlak bij de kleuterjuffen gezocht. De leerkracht hoeft bijvoorbeeld helemaal niet te weten hoe de robot werkt. Dat zoeken de kinderen zelf uit.’

Ben Mathot en ik spraken erover dat het grootste leerrendement wordt behaald als de kinderen worden gefaciliteerd in de onderzoekende werkvorm. Kinderen hadden op een gegeven moment zelf een route voor een bot uitgetekend en geprogrammeerd: ‘Je moet als leerkracht eigenlijk vooral oppassen dat je de fantasie van de kinderen geen beperkingen oplegt.’

Vervang leerkracht eens voor manager en kinderen voor medewerkers? Als je een zelfsturend team en innovatief gedrag wilt, doe je er goed aan deze woorden te laten resoneren.

 

Take-aways voor transformatie

1.      Ten eerste hebben volwassenen zich vele vaardigheden eigen gemaakt, maar hoe ze zijn geschoold kan hun natuurlijke ontwikkeling in de weg hebben gezeten. Hun omgeving zou ze meer moeten uitnodigen tot creatieve spelontwikkeling: meer experimenteren en reflecteren, stap 2 en 4 van de cyclus.

2.      Ten tweede geven leervoorkeuren je meer inzicht in de manier waarop en de context waarin je graag leert. De coach die de voorkeursstijl van zijn/haar gesprekspartner doorgrondt, kan er in de keuze van werkvormen op aansluiten. Het kan ook inzicht geven in de manier waarop een team leert. Bovendien kan het inzicht geven in patronen van de organisatie: welke stappen van de cyclus worden overgeslagen of niet in het juiste tempo doorlopen?

Food for thought: hoe leert de organisatie waar jij werkt eigenlijk?

Dit artikel is geschreven door Thomas Oomens, consultant transformation management EY VODW en stond in MarketingTribune 20. Op de foto links Thomas Oomens en rechts Ben Mathot.

 

Bronnen: David A. Kolb (1976), Management and the learning process, California Management Review volume 18 issue 3, published by Berkeley;  Alice Y. Kolb en David A. Kolb (2017), Learning Styles and Learning Spaces: Enhancing Experiential Learning in Higher Education, Academy of Management Learning & Education volume 4 issue 2, published online journals.aom.org/doi/10.5465/amle.2005.17268566.