Het profijt van 'good design'

Het profijt van 'good design'
  • Design
  • 1 apr 2014 @ 09:40
  • Link
  • Aafke van Sprundel
    Aafke van Sprundel

    oprichter
    Awareness Initatives
  • Sustainable

Zes jaar geleden was ik in Ethiopië om lokale vrouwen aan een baan te helpen bij een keten van koffiehuizen en koffiebranderijen. Ik mocht mijn marketingkennis overbrengen aan de keten en een collega zou zijn ervaring in bedrijfsstrategie inzetten bij het management, die van de stichting een florerend bedrijf wilde maken. Floortje Dessing doet verslag van deze bijzondere keten uit Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië. Er waren vier koffiehuizen, een branderij en een bakkerij. Het was de bedoeling dat de verschillende takken zelfstandig zouden gaan opereren.

Uit een kort onderzoek naar de cijfers bleek dat de stichting, die van een Nederlandse verzekeringsmaatschappij al jaren subsidie ontving, al lang winstgevend was.
Maar het management dat werkte voor de stichting had geen idee. Daar konden deze mensen ook niks aan doen, er was simpelweg geen kennis van bedrijfsstrategie in huis. Het hooggeschoolde management was opgeleid en ervaren in het schrijven van rapporten om uit Westerse landen subsidies en fondsen binnen te halen.



Design
Wat heeft dit met design te maken?” zult u misschien denken. Ik heb het hier over het design van hoe we met elkaar omgaan. Het ontwerp van onze samenleving, van onze product- en geldstromen, van wat we elkaar gunnen en wat we van elkaar afpakken. Wat zijn onze regels, wat vinden we normaal. Ook wel ‘social design’ genoemd, en daar krijgen marketeers steeds meer mee te maken.

Uiteraard is het een uitstekend beginsel om dat waar je veel van hebt, te geven aan de minder bedeelden. Met ontwikkelingshulp, fondsen en subsidie proberen we dat goed te doen. Interessanter vind ik het te praten over hoe we aan dat ‘veel ‘komen.

Een gesprek met Sjoerd Koopman van Moyee Coffee deze week leerde me daar veel over. De meeste koffiemerken halen ongebrande koffiebonen uit landen van herkomst om vervolgens het hele verwerkingsproces en vervolgstappen in de business (lees: daar waar je het meeste geld mee verdient en banen mee schept) in een ‘eigen’ Westers land te laten plaatsvinden. Moyee Coffee vindt dat niet normaal en laat de bonen branden in Ethiopië. Zodat daar waar de bonen groeien de mensen er ook banen mee krijgen en er meer profijt van kunnen hebben dan nu het geval is. 

Fair Trade versus Fair Chain
En hoe zit dat dan met fair trade koffie? Fair Trade koffie merken geven toch wel een eerlijke prijs aan de koffieboeren zoals Max Havelaar, Fair Trade Originals, UTZ Certified?

Dit is het antwoord van Moyee Coffee:
Op een wereldwijde koffiebonenexportmarkt die €80 miljard waard is, genereert Fairtrade slechts €17.5 miljoen extra voor lokale boeren. En maar 8% van de fair trade koffie komt uit Ethiopië. Zelfs als dit bedrag met 20% per jaar zou groeien zou Ethiopische boeren €5 miljoen fair trade premie ontvangen. Maar…. als de productieketen in het land zou blijven en de hele keten fair zou zijn zouden dezelfde boeren opeens €179 miljoen. En wel meteen.

Dus eigenlijk zorgen grote koffiemerken ervoor dat landen van herkomst afhankelijk blijven van ontwikkelingshulp. En dus blijft de economie en het social design op deze manier functioneren. Zoals ook ik zag bij ‘mijn’ koffieketen in Ethiopië. En het zelfde verhaal kan verteld worden van de grote merken van chocola, thee, mobiele telefoons, en allerlei dingen die we hier kunnen kopen.

Profijt
Maar het meest frappante dat Koopman in het gesprek meldde is dat het niet het doel van Moyee Coffee is een bedrijf te hebben, maar wel wil bewijzen dat ze een business model heeft waarmee we mensen in Afrika kunnen helpen, en tegelijkertijd geld kunnen verdienen in Nederland, terwijl de consument voor een lager bedrag dan ze gewend zijn, betere koffie geserveerd krijgt. Met dit model wil Moyee Coffee grote koffiemerken aansporen ook het werk, de banen en dus ook winst in de hele keten eerlijker verdelen. Dan gaan de mensen van Moyee Coffee weer wat anders doen.

Ja, wat zou er gebeuren als het werk en de winst uit productieketens van voorzieningen die alle mensen in de wereld nodig hebben zoals voedsel, kleding, energie, een dak boven je hoofd, op een evenredige manier waren verdeeld? Want als ik niet zou weten waar ik geboren zou worden, zou ik toch daarvoor kiezen.

Ten tweede denk ik dat het ook uit verbondenheid met alle mensen beter zou passen. In Afrika heet dat Ubuntu.



Als derde is het zo dat een gelijke verdeling van welvaart veel grotere maatschappelijke voordelen heeft. Richard Wilkinson en Kate Pickett leggen dit met tientallen voorbeelden en grafieken uit in hun boek The Spirit LevelEr is minder geweld als dingen eerlijker zijn verdeeld, er is minder overgewicht, minder tiener zwangerschappen, minder mensen in de gevangenis, sterkere sociale relaties, meer vertrouwen, meer mensen met hogere opleidingen, en mensen zijn gelukkiger. Dus in plaats van eerst een land en zijn mensen te weinig betalen voor dingen die daar aanwezig zijn, om ze vervolgens geld te lenen met renteschulden die ze nooit meer kunnen terug betalen, of jaarlijks van hoge ontwikkelingshulp gelden te voorzien, of als het er echt erg aan toe is, defensietroepen te sturen om stabiliteit te brengen, is het sneller en effectiever om eerlijke handelsketen op te zetten.

Marketing
Wat is de rol van marketing in dit verhaal? Ook Seth Godin zegt het: marketeers zijn verhalen vertellers (en geen leugenaars). Er zijn vele manieren waarop marketeers hun verhalen kunnen vertellen. Met mooie praatjes en mooie plaatjes of met eerlijke echte boodschappen die iets bijdragen.

We kunnen ons laten inspireren door deze verhalen van merken die het systeem willen herontwerpen. Daar heeft iedereen profijt van, u en ook de toekomstige generaties.

(Tony Chcolonely – wil slaafvrije chocola, Innocent Drinks - maken smoothies van 100% fruit, Studio Jux - combineert design, eco & fair in kleding)


Dit tweede blog uit een serie van drie ging over de profit-kant van de people – planet – profit principes van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het laatste blog van de serie zal in het teken staan van planet. Wie ideeën of meningen heeft, stuur ze naar info<at>awarenesinitiatives.com. Hier het eerste blog.

Aafke van Sprundel

Nieuwsbrief

  • Mis niets! Schrijf je nu in voor de gratis nieuwsbrief.
  • Inschrijven

Laatste reacties

Word abonnee en ontvang:

  • ✔ 16 keer per jaar MarketingTribune Magazine
  • ✔ Korting tot wel €100,- op events

  • MarketingTribune.nl/design biedt marketeers, communicatieprofessionals en designers nieuws, informatie en praktijkverhalen over en visies op design in het algemeen, maar richt zich met name op packaging-, corporate-, online- en product design.
  • MarketingTribune: meer over marketing en merken