Rijksmuseum en AkzoNobel restaureren Nachtwacht

Thierry Vanlancker, CEO van AkzoNobel, en Taco Dibbits, hoofddirecteur van het Rijksmuseum, poseerden samen terwijl ze voor De Nachtwacht symbolisch hun handtekening zetten (zie foto).

'Operatie Nachtwacht’, een spectaculaire combinatie van oud en nieuw, onderzoekt en restaureert met behulp van baanbrekende instrumenten Rembrandts 377 jaar oude schilderij. En dat terwijl de wereld toekijkt en betrokken wordt.

Vanaf 8 juli aanstaande werkt een speciaal projectteam van onderzoekers, conservatoren en restauratoren van het Rijksmuseum nauw samen met musea en universiteiten in binnen- en buitenland en met kleurspecialisten van AkzoNobel. Het team werkt in een speciale glazen ruimte die vóór het schilderij is geplaatst, zodat het kunstwerk voor de museumbezoekers zichtbaar blijft.

De eerste onderzoeksfase gaat verder dan ooit eerder in de kunstwereld is uitgevoerd. Er worden duizenden foto’s gemaakt met een ultrahoge resolutie en er worden geavanceerde scanners en lasers gebruikt om het kunstwerk op microscopisch niveau te onderzoeken. Aan het einde van de onderzoeksfase zullen meerdere terabytes aan gegevens verzameld zijn. Die worden zorgvuldig geanalyseerd om te bepalen wat de beste manier is om De Nachtwacht voor de komende generaties te restaureren en te bewaren.

'We staan op het punt om aan de grootste en meest innovatieve restauratie in de 219-jarige geschiedenis van het museum te beginnen', aldus hoofddirecteur Taco Dibbits van het Rijksmuseum. 'Het Rijksmuseum houdt de conditie van De Nachtwacht voortdurend in de gaten en we hebben ontdekt dat er veranderingen plaatsvinden, zoals het vervagen van het hondje rechtsonder op het schilderij. Om een beter inzicht te krijgen in de conditie van het schilderij als geheel is besloten tot een grondig onderzoek. Het werk dat we samen met AkzoNobel uitvoeren is daarvoor van vitaal belang. We zijn AkzoNobel enorm dankbaar.'

Thierry Vanlancker, CEO van AkzoNobel: 'We zijn ontzettend trots dat we de hoofdpartner zijn voor dit geweldige project. Als bedrijf dat streeft naar innovatie die over generaties heen gaat, zijn we bijzonder verheugd dat we met onze expertise en passie voor verf bijdragen aan het herstellen van een cultureel icoon.'

'Er is een natuurlijke band tussen ons, niet alleen omdat onze onderneming ook een lang en trots erfgoed heeft. Het verkennen van nieuwe horizonten is voor ons eveneens een belangrijke drijfveer en geïnspireerd door het verleden bouwen we aan de toekomst. We hebben dus veel expertise te delen en kunnen niet wachten om een belangrijke rol te spelen in het bevorderen van het technisch begrijpen van kleur.'

Operatie Nachtwacht gaat leiden tot fundamentele vragen. Hoe is het schilderij gemaakt? Hoe wilde Rembrandt oorspronkelijk dat het schilderij er uit zou zien? Wat is de huidige conditie van De Nachtwacht? Wat voor veranderingen zijn er geweest in de verf en waarom? De hele operatie wordt live gestreamd zodat iedereen wereldwijd live kan meekijken naar de ontwikkelingen, de wetenschappers en meedenken over de antwoorden op deze vragen.

De gebruikte technologie is uniek. De 11.400 foto's die worden genomen hebben een resolutie van 5.430 dpi. Met behulp van speciale scanners worden de scheuren en spleten bestudeerd, terwijl de pigmenten met behulp van een hightech laser op nanoniveau worden onderzocht. Het beeldmateriaal zal beschikbaar zijn voor het publiek, zodat ze kunnen helpen bij het valideren van de gegevens.

'We staan op het punt om de wereld van het conserveren van schilderijen op zijn kop te zetten en dingen te doen die nog nooit eerder zijn geprobeerd", zegt Robert van Langh, Hoofd Conservering en Restauratie van het Rijksmuseum. "Allereerst moeten we weten wat we tegen gaan komen. Met een partner als AkzoNobel hebben we er alle vertrouwen in dat we onze kennis van verf naar een hoger niveau zullen tillen - en dan heb ik het niet over één niveau, maar over drie of vier niveaus.'

Met het driejarige partnerschap zet AkzoNobel de samenwerking met het Rijksmuseum voort, die onder meer al bestond uit het leveren van ongeveer 8.000 liter verf tijdens de tien jaar durende renovatie van het museum. Hiervoor is een speciaal kleurenpalet ontwikkeld (bekend als de Sikkens RIJKS kleuren), dat overeenkomt met de kleuren die oorspronkelijk door architect Pierre Cuypers werden gebruikt. 

Het Rijksmuseum - dat in 2018 meer dan twee miljoen bezoekers trok - bezit de grootste en meest representatieve collectie Rembrandts ter wereld. De restauratie van De Nachtwacht is live te volgen op Rijksmuseum.nl/nl/nachtwacht.