Regionale journalistiek presteert onder de maat

Regionale dagbladen hebben een belangrijke functie in het bieden van betrouwbare informatie en het onafhankelijk volgen van de macht in stad en regio, maar hun basis wordt al jaren smaller. Buijs: ‘De binding van mensen met hun regio wordt losser, het mediagebruik van jongeren spoort niet met het ritme van de krant, lezers vergrijzen, oplagen dalen, adverteerders migreren naar internet, online-inkomsten zijn nog klein. Het gevolg is dat redacties het met minder mensen moeten doen en redactietaken worden overgenomen door andere redacties en freelancers.’

Geen consistente kwaliteit

Buijs was benieuwd naar de kwaliteit van de regiojournalistiek: ‘Als regionale kranten zo’n belangrijke speler zijn in stad en regio, en zij desondanks de neergang niet weten te keren, hoe zit het dan met de kwaliteit?’ Wekenlang volgde hij het dagelijks werk op de editieredacties van drie regionale kranten, waar hij het proces van nieuwsselectie en nieuwsgaring volgde: agendeert de redactie eigen nieuws?, Kiest ze eigen invalshoeken? Komt ze met eigen verhalen? Welke mensen komen aan het woord? En houdt ze rekening met de lezer?

Kort samengevat luidt het antwoord ’nee’. Oud-journalist Buijs constateert dat de dagelijkse praktijk op de editieredacties van deze kranten niet overeenkomt met hun eigen kwaliteitseisen. Ze hebben te weinig eigen nieuws en invalshoeken, nauwe contacten met lokale bestuurders en in de praktijk staat de lezer op afstand. Buijs: ‘Editieredacties van regionale kranten doen van alles tegelijk, en van alles een beetje. Dat is geen recept voor consistente kwaliteit. In plaats van duidelijke journalistieke keuzes te maken, maken ze een serie spagaten. Eén daarvan is dat ze zeggen dicht bij de lezer te staan, maar de praktijk wijst anders uit. De redactie komt te weinig in een wijk of dorp om te ervaren wat daar aan de hand is.’

Crossmediale producties

Dat editieredacties door collectieve bundeling van kennis, netwerken, productiecapaciteit en reflectie soms wel in staat zijn om kwaliteit te leveren blijkt uit incidentele crossmediale producties zoals over 70 jaar Market Garden of het Tilburgse Spoorzoneproject. Maar die projecten gaan wel ten koste van het dagelijkse werk: ‘Dat is ook een van mijn hoofdpunten, dat editieredacties hun potentie als collectief van kennis en expertise niet benutten voor dagelijks inhoudelijk overleg over keuzes en invalshoeken. Tijdens mijn onderzoek hebben editieredacties zich geen enkele ochtend afgevraagd op welk origineel onderwerp van belang zij zich die dag zouden storten. Deden ze dat maar wel.’

Kees Buijs (Mook, 1945) studeerde politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en sociologie aan de Radboud Universiteit. Van 1966 tot 2003 werkte als journalist bij achtereenvolgens Het Vrije Volk, De Nieuwe Krant en De Gelderlander. Buijs was gastdocent aan de Hogescholen voor Journalistiek in Tilburg en Utrecht. Hij was lid van de Raad voor de Journalistiek en bestuurslid van het Katholiek Instituut voor Massamedia. Sinds 2009 is hij docent bij de master-opleiding Media, Journalistiek en Nieuwsgebruik van de Radboud Universiteit.