[column] Roadtrip als inspectietocht: Main Street USA

Steinbeck maakte 50 jaar eerder dan Mak een roadtrip door de VS met zijn poedel Charley en schreef daarna het boek: Travels with Charley, In search of America, dat in 1962 verschijnt. Het wordt een bestseller. Op reis met Charley is het verhaal over het Amerika van 1960. Het beschrijft een reis van 10.000 mijl dwars door de Verenigde Staten, beginnend in z’n woonplaats Sag Harbour op Long Island om daar, na 11 weken en na een tocht door 34 staten, ook weer te eindigen. In zijn reis door de VS zocht Steinbeck naar het antwoord op de vraag: ‘What are Americans today’?

Optimisme

Amerika veranderde begin jaren zestig in hoog tempo. De ‘jet age’ en ‘space race’ waren definitief aangebroken. Kleurentelevisie, snelwegen voor grote, comfortabele auto’s, de verkiezing van een jonge, dynamische president. De toekomst leek een heerlijke uitdaging. Optimisme alom. Hoewel onder de indruk bekeek Steinbeck dit ‘new America’ met een zekere argwaan. Steinbeck was nog van de generatie van ‘Main Street USA’. De hoofdstraat, herkenbaar in elk Amerikaans dorp en stadje, waar retail en horeca bij elkaar kwamen. Van ‘general store’ tot ‘barbershop’, van ‘drugstore’ tot ‘diner’ en ‘pharmacy’. De plek, waar de inwoners van al die dorpen en steden elkaar tegenkwamen. Main Street USA als dé sociale ‘backbone’ van de Amerikaanse samenleving.

Verval

John Steinbeck begon in 1960 in zijn kampeertruck ‘Rocinante’ aan zijn ‘great American roadtrip’. In 2010 reisde Geert Mak hem in zijn jeep ‘Liberty’ achterna. Ook Mak had een opdracht. Hij wilde zich vergewissen van de ‘State of the Union’. Hoe stond Amerika er na 50 jaar voor? Een roadtrip als een inspectietocht, waarvan hij de bevindingen opschreef in zijn boek Reizen zonder John, dat in 2012 verscheen. Het boek werd zeven jaar geleden lovend ontvangen. Het is een boeiend, maar ook alarmerend boek over het verval van de Verenigde Staten. Cruciaal in dat verval is volgens Geert Mak het stilaan verdwijnen van Main Street. De plek waar in elke Amerikaanse plaats de zaken werden gedaan, spullen werden gekocht, mensen bij elkaar kwamen. In de ogen van Mak is Main Street USA nog slechts een lauw aftreksel van het warme bad dat het ooit was of pretendeerde te zijn. Main Street is in de jaren zestig en zeventig verhuisd naar grote anonieme winkelcentra in suburbs aan de rand van de steden of zelfs daarbuiten. De winkels van de plaatselijke detaillisten zijn vervangen door monsterretailers als Walmart, Kroger, Costco en Sears. Inmiddels is laatstgenoemde in oktober 2018 bijna failliet gegaan. De concurrentie van e-commerce-reus Amazon bleek voor het iconische Amerikaanse warenhuis (bijna) dodelijk.

Trump

Geert Mak maakte z’n Amerikaanse reis bijna een decennium geleden en nam zaken waar die voor de retail van bijna profetische waarde zijn voor de situatie, zoals wij die in 2019 inmiddels ook in Nederland kennen. Recent hebben, voor menig Nederlandse winkelstraat, gezichtsbepalende retailers hun deuren moeten sluiten of staan aan de vooravond van sluiting. De gaten in die winkelstraten leken zich de afgelopen jaren weer iets te dichten, maar worden er anno heden weer net zo hard ingeslagen. En dat achter elkaar. In een paar weken tijd. Denk niet, dat dit verval van de winkelstraat alleen voor de detailhandel een probleem is. Het is een demografisch en sociaal probleem, dat inwoners van dorpen en steden een verweesd gevoel geeft en tot een akelig soort van conservatisme kan leiden. Donald Trump wist daar wel raad mee…