Grotere rol banken en verzekeraars bij ziekenhuisfusies

Banken en verzekeraars
De invloed van verzekeraars op het realiseren van samenwerkingen in de ziekenhuiszorg is spectaculair gestegen. Uit het onderzoek blijkt dat zorgverzekeraars dit jaar bij bijna 60 procent van de fusieplannen inhoudelijk is betrokken. In 2013 was dit 35 procent en in 2012 maar 25 procent. De rol van banken is nog veel groter. Dit jaar kwam geen enkele fusie buiten de bank om tot stand. In 2013 speelde de bank bij 80 procent van de fusies een rol van betekenis. Bij steeds meer fusies is ook goedkeuring van de banken vereist. Dit jaar hadden de banken bij ruim 40 procent van de fusies een beslissende stem, vorig jaar was dit slechts 9 procent.

‘Een signaal dat dit jaar een fundamentele verandering in de verhoudingen binnen het Nederlandse zorglandschap is ingezet,’ constateert Anna van Poucke, partner bij KPMG en voorzitter van KPMG Gezondheidszorg.

Zelfstandige ziekenhuizen
Uit het onderzoek blijkt dat het aantal zelfstandige ziekenhuizen in Nederland in hoog tempo terugloopt. Als gevolg van samenwerkingsverbanden, overnames en fusies is het aantal zelfstandige ziekenhuizen de afgelopen vijf jaar met ruim 25 procent gedaald. Waren er in 2009 in Nederland nog 116 zelfstandige ziekenhuizen, dit jaar zal dit aantal naar verwachting uitkomen op 89. Bekijk hier de fusies en overnames in de ziekenhuissector 2013-2014

Bereikbaarheid
De daling van het aantal zelfstandige ziekenhuizen blijkt beperkte gevolgen te hebben voor het aantal locaties waar de zorg wordt aangeboden. Vorig jaar kon een patiënt nog op 297 locaties terecht. Dit jaar zijn dat er 290. Van Poucke: ‘Dat betekent dat ondanks de maatschappelijke zorg de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de ziekenhuiszorg op dit moment niet onder druk staat. Ik verwacht dat bestuurlijke samenwerking ook de komende jaren hoog op de agenda zal blijven staan en dat ziekenhuisbestuurders de onderlinge samenwerking zullen blijven zoeken.’

Financiële nood
Het karakter van de samenwerking zal volgens Van Poucke echter wel veranderen: ‘Hoewel het einde van de fusiegolf duidelijk in zicht is, is daarmee de indikking van de sector niet voorbij. Door overnames zal het aantal ziekenhuizen verder blijven afnemen. Waar de huidige samenwerkingsverbanden vaak op basis van vrijwilligheid zijn ontstaan, zullen de toekomstige overnames veelal uit financiële nood geboren worden. Daarbij gaat het met name om perifere of kleinere ziekenhuizen die financiële problemen hebben.’

Focus op integratie
Van Poucke wijst er overigens op dat een fusie niet automatisch meerwaarde oplevert: ‘De realisatie van de echte integratie zal een groter aandachtspunt moeten zijn. Tot nu toe hebben veel ziekenhuizen vooral aandacht besteed aan het proces naar de fusie en minder op de integratie. Een benadering die onder druk van zorgverzekeraars en banken inmiddels wel aan het veranderen is.’

Alternatieven
‘Verzekeraars nemen bij een aantal fusies immers een voorschot op de gewenste locatieprofielen in de zorgcontractering, banken willen een duidelijke business case zien voordat zij zich kunnen vinden in de plannen voor een fusie. Daarnaast zullen ziekenhuizen beter naar hun verdienmodel moeten kijken. De samenstellingen van hun zorgaanbod, de strategische zorgportfolio, verdient in dat kader meer aandacht en keuzes zullen beter moeten worden aangegeven. Daarnaast is het de vraag of een fusie nog steeds de meest geëigende vorm is voor samenwerking. Ziekenhuizen zouden andere modellen serieuzer in overweging moeten nemen,’ concludeert Van Poucke.