[column] Kleilaag

“Well, time is on my side, yes it is

Time is on my side, yes it is”

(geschreven door Jerry Ragovoy en Jimmy Norman, onsterfelijk gemaakt door de tijdloze Rolling Stones)

Tijd. Wat hebben we daar toch een vreemde relatie mee. Het kan zowel je vriend als je vijand zijn. Als vriend is het een welkome perfectionist, als vijand maar al te vaak een ongewenste sloopkogel. Achter vrijwel alle projecten die ik meemaakte zat enorme tijdsdruk. Geloof het of niet, ik heb nog nooit ondervonden dat al dat gehaast er uiteindelijk toe deed. Oké, in sommige gevallen moet je gewoon opschieten. De actuele rentestanden wil je meteen de wereld in slingeren. En bij de eerste hulp kunnen ze natuurlijk ook niet gaan lopen dralen. Maar verder heeft tijdsdruk vooral negatieve gevolgen.

Projecten en taken kunnen vaak hevig lijden onder tijdsdruk. Je zal bijvoorbeeld maar scale-up zijn en constant de hete adem van in je nek hijgende durfinvesteerders voelen.

De streefdoelen die deze geldschieters najagen, blijken vaak molenstenen om je nek. Zelden bieden ze je de noodzakelijke en dus werkelijke tijd en ruimte om dingen zo goed mogelijk uit te voeren, terwijl iedereen toch altijd beweert perfectie na te streven.

Hoe komt dat nou, dat zoveel moois nooit echt de kans krijgt om op te bloeien? Een businesscontact van mij identificeerde een hardnekkig verschijnsel: de kleilaag. De kleilaag is vaak taai en dik en heeft een andere agenda dan de ondernemer of de creatief of wetenschapper. De kleilaag moet zijn eigen bestaan rechtvaardigen, risico minimaliseren en (tijds-)druk uitoefenen binnen een eenzijdig paradigma van louter groei doelstellingen. Kennelijk doen we liever aan overpromisen en aan pleasen, dit ondanks het enorme gevaar op underdeliveren (ja, het Engels is een persiflage op wat je zoal in boardooms hoort). In de zichzelf in stand houdende kleilaag kunnen de mooiste ideeën en projecten gesmoord worden, in plaats van ze eerlijk en open te bespreken en te managen.

Bij Saatchi hadden we een andere rake omschrijving voor dit verschijnsel: the abominable no-men; lieden die slechts geëquipeerd zijn om op alles ‘nee’ te zeggen omdat het ze aan macht (en moed?) ontbreekt om ‘ja’ te zegen.

Bij ‘ja’ komt immers risico om de hoek kijken, en dus verantwoordelijkheid. Richard Branson heeft bij medewerkers van zijn Virgin-imperium de bijnaam Doctor Yes. ‘Nee’ komt in zijn vocabulaire niet voor.

Volgens de miljardair kan gewoon alles. Dat is eng en bedreigend, want met die verantwoordelijkheid moet je wel kunnen omgaan. Werk je met Sir Richard, dan moet je met de billen bloot (spreekwoordelijk, uiteraard). Voordeel is dat mensen wel drie keer nadenken voordat ze hem een voorstel doen. Ze nemen de tijd(!) en stappen alleen met solide, levensvatbare voorstellen op hem af, niet met vage blabla om zichzelf maar te rechtvaardigen.

Zo eenvoudig kan het zijn: draai het om, maak tijd je vriend en iedereen wint. Je moet er wel radicale transparantie aan toevoegen, want door klei komt geen licht, geen geluid, slechts verre, vage trillingen. Ga niet tussen elkaar staan maar náást elkaar, in een kring. Kijk naar koning Arthur, die slim zijn ronde tafel creëerde zodat niemand aan het hoofd kon zitten.

Het lijkt allemaal kinderlijk eenvoudig maar kennelijk blijft het heel moeizaam om door te voeren. Hoe dat komt is best een mysterie. Ik denk dat het een weeffout is: we kijken te veel vanuit bepaalde conventies naar de te managen functie van investeringskapitaal en handelen daar dan naar. Als het creëren van waarde gedomineerd wordt door een (te) snel exit-doel voor een van de betrokken partijen, dan gaat dat ten koste van het geheel. Zo verdwenen al heel veel prachtige projecten, producten en bedrijven die toch zo goed bedoeld waren. Ik hoor (te) vaak dat Amerikaanse investeerders, in tegenstelling tot de Nederlandse, ruimhartig zijn met hun kapitaal maar eerst en vooral met hun betrokkenheid en geduld. Laat dat laatste volgens onze volksaard nou net een schone zaak zijn. Tijd voor….. verandering?

Peter de Boer is creative director bij Viisi Hypotheken en medeoprichter van biermerk WillsArk. Na een studie kunstgeschiedenis koos hij voor een carrière in marketing en vormgeving en schopte hij het tot boardmember bij Saatchi & Saatchi. Hij was co-founder van Onna-Onna, visiting faculty bij THNK en partner oprichter van willsark.com.  Hij is zowel gefascineerd door merken die trouwe fans weten te creëren als het ongekende realisme van de Vlaamse primitieven. Peter schreef deze column op persoonlijke titel.