[column] De voorbeeldfunctie van Ajax

Het was altijd een belangrijke ongeschreven regel, gebaseerd op een simpele overtuiging: voetbal is de belangrijkste bijzaak in het leven en dat brengt verplichtingen met zich mee. Een echte Ajacied is een gentleman. Het was lang voordat de KNVB onderzoek liet doen naar de maatschappelijke impact van voetbal. Geld was nog niet zo dominant.

Voetballers die eraan gewend raken dat ze de status van godenzonen krijgen toegedicht, stellen zichzelf boven de wet. In de oude kweekvijver van Ajax was de overtuiging dat voetballers ook geacht werden een compleet mens te zijn. En daarbij hoort dat je niet alleen goed voetbalt, maar ook op maatschappelijk vlak een voorbeeldfunctie vervult. Dat betekent dat je van onbesproken gedrag bent, geen ophef veroorzaakt en beseft dat goed kunnen voetballen je geen beter mens maakt. In de jeugdopleiding werd niet alleen aandacht besteed aan sportieve prestaties, maar ook aan morele. Simpelweg omdat zelfbewustzijn positief afstraalt - en daar weet je supporters, sponsors en het publiek thuis mee te binden.

De laatste jaren is het niet gelukt om de Ajaxmores in acht te nemen. De meest in het oog springende kwesties: het overschrijden van de coronaregels ('We hebben niks gedaan wat risico’s inhoudt voor de maatschappij'), de kwestie-Quatar ('we zijn een voetbalclub, geen politieke partij'), het drama rondom Marc Overmars (grensoverschrijdend gedrag) en de rechtszaak tegen Quincy Promes vanwege het steekincident en vermeende drugshandel – er is sprake van een patroon. De club gaat steeds weer voorbij aan de slachtoffers van de schade en de daders worden steevast beschermd, terwijl iedereen weet dat niets gepaster is dan het omgekeerde. Het gaat om de slachtoffers en niet om de daders. Als het fout gaat stel je vast welke lessen je zelf kunt trekken - wie een ander de schuld geeft, verspeelt geloofwaardigheid. En dat is tragisch, juist in een tijd waarin de wereld meer dan ooit vraagt om sportiviteit en bewegen. Voetbal heeft betekenis voor groot en klein. Gedrag op het hoogste niveau wordt tot bij de allerkleinsten geïmiteerd, op en naast het veld. Alle aandacht voor voetbal brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee en vooral het besef wat je invloed is en kan zijn - adel verplicht dus.

De vraag is wanneer Ajax de oude moraal in ere herstelt, want haar voorbeeldfunctie raakt de club gaandeweg kwijt. De reputatie van godenzonen is verleden tijd. De uitspraak van Van Praag is blijkbaar vergeten. Winnen maakt mensen niet per definitie beter. Het zou in de sport over sport moeten gaan. Denk ook aan dit prachtige beeld: Johan Cruijff na afloop van het het verloren Europacupduel tegen Dukla Praag. Nummer 14 op weg naar de hand van een tegenspeler. Een gentleman heeft geen regels nodig om een sportief gebaar te maken. Echte winnaars verliezen in stijl.

Paul Stamsnijder
Reputatiegroep

foto: Joan Oger / Unsplash