Onderzoek: digitalisering wekt ook onbehagen op

Bij een aanzienlijk deel van Nederland wekt het leven in een digitale samenleving een gevoel van onbehagen op.

Gevoel van onbehagen wordt mede veroorzaakt door de zorgen die Nederlanders hebben over de invloed van Big Tech-bedrijven.

En dat geldt niet alleen voor de senioren. Dit blijkt uit de eerste Smart Society Monitor van Motivaction en Omnicom PR Group, een online onderzoek onder ruim 1.500 Nederlanders.

Een aantal opvallende resultaten van de Smart Society Monitor 2021:

•      59% van de Nederlanders is bang controle te verliezen over persoonlijke data.

•      54% denkt dat slimme apparaten thuis meeluisteren.

•      Ruim de helft (55%) maakt zich (veel) zorgen over de toenemende invloed van slimme technologie in hun leven.

• 73% van de Nederlanders vindt dat techreuzen te veel macht hebben

Ver van ons bed

Smart tech staat volgens de onderzoekers ‘vaak nog ver van ons bed. De bekendheid van Nederlanders met belangrijke smart tech trends is laag.’ Zo zegt bijna de helft de termen Internet of Things en Augmented Reality (AR) niet tot nauwelijks iets. Nederlanders zijn het meest op de hoogte van de impact en betekenis van onderwerpen zoals zelfrijdende auto’s, Virtual Reality (VR), digitale assistenten (zoals Alexa of Google Nest) en Artificial Intelligence (AI). Het minst bekend is de term Blockchain. Hiervan heeft 55% nog nooit gehoord.

Vertrouwen in technologie slimme apparaten beperkt

Uit het onderzoek blijkt ook dat Nederlanders weinig vertrouwen hebben in slimme apparaten die gebruik maken van deze nieuwe technologieën. Argwanend staan ze tegenover het gebruik van Smart Home apparaten zoals slimme deurbellen, sloten en speakers die ‘op afstand’ te bedienen zijn. 21% vertrouwt dergelijke apparaten volledig, terwijl 64% bang is dat gegevens in verkeerde handen vallen bij gebruik daarvan. 59% is bang controle over persoonlijke data te verliezen door gebruik van Smart Home-apparaten die persoonlijke data bevatten. Dit is opvallend, aangezien slechts 15% zegt zelf een negatieve ervaring te hebben met smart technologie.

Wantrouwen Big Tech-bedrijven groot

Het wantrouwen ten aanzien van smart tech staat niet op zichzelf. De opkomst van techgiganten heeft hier invloed op. De helft (50%) van de Nederlanders vindt dat Big Tech-bedrijven met hun diensten de samenleving verbeteren. Er bestaan ook grote twijfels over hun invloed op het leven van de consument. Bijna driekwart van de ondervraagden (73%) vindt dat Big Tech te veel macht heeft. Minder dan een vijfde (18%) vertrouwt de manier waarop deze bedrijven met privégegevens omgaan. Ook zegt een overgrote meerderheid (80%) dat Big Tech met betrekking tot de inhoud van hun platformen meer verantwoordelijkheid moet nemen.

Nederlander wil actieve rol overheid

Het wantrouwen ten aanzien van de macht van Big Tech en smart tech lijkt gevolgen te hebben voor de gewenste rol van de overheid: 72% is het er (zeer) mee eens dat het landsbestuur actiever moet optreden om de impact van technologie op het leven van de Nederlanders te managen. Nog eens 69% is het (zeer) eens met de komst van een Ministerie voor Digitale Zaken, een apart departement dat de digitalisering in goede banen moet leiden.

Roep om digitale inclusie

‘Het vertrouwen in tech is in het geding. Dat is zonde, want technologische ontwikkelingen hebben het in zich om ons dagelijks leven te verrijken en te vereenvoudigen,’ zegt Kevin Hengstz, Senior Onderzoeker en Tech Lead bij Motivaction. ‘Denk aan een nieuwe baan die je online op het spoor komt of een nieuwe liefde die je daar ontmoet. We realiseren ons echter onvoldoende dat lang niet iedereen zomaar meekomt in de digitale transitie. Zo’n 16% van de bevolking, met name de groep Nederlanders die bang is dat er iets mis kan gaan online en de bredere mogelijkheden van tech niet goed kan overzien, loopt gevaar de boot te missen door het ontbreken van vaardigheden om met technologie om te gaan. Dit zijn niet per se alleen senioren. Tel hierbij op het wantrouwen ten aan zien van tech. Overheden en bedrijven moeten zich hiervan veel bewuster van zijn.’

Er ligt daarentegen een grote kans voor techbedrijven om groepen consumenten via zorgvuldige voorlichting in de huidige digitale transitie mee te nemen.

Juriaan Vergouw, Senior Communicatie-adviseur bij Omnicom PR Group: ‘Door een opeenstapeling van fake news-incidenten en impactvolle datalekken staan tech en hun leveranciers minder positief op de kaart. Dit heeft consequenties voor het vertrouwen in en de reputaties van organisaties die grondig inzetten op digitalisering, of zij die dit faciliteren. Er ligt daarentegen een grote kans voor techbedrijven om groepen consumenten via zorgvuldige voorlichting in de huidige digitale transitie mee te nemen. Of door zelfs te kiezen voor een maatschappelijke positie ten aanzien van digitale inclusie, het toegankelijk maken van technologie voor iedereen.’

Smart Society Monitor

De eerste meting van dit onderzoek is van 21 t/m 30 april 2021 online uitgevoerd. Dat gebeurde met een landelijk representatieve steekproef onder 1.504 Nederlanders tussen 18 en 70 jaar uit het StemPunt-panel van Motivaction. De resultaten zijn representatief op basis van opleiding, leeftijd, geslacht, waardeoriëntatie, regio en interacties hiertussen.