[column] Durmazon

Ik herinner me nog hoe mijn ouders en mijn broer en ik voor de buis zaten. Ieder met een marsepeinen bokkenpootje van Albert Heijn of knabbelend aan de DAM-chips. En met een glaasje cassis van Hero, want daar werkte mijn vader. Simpel genieten op de zaterdagavond! Met zo’n zes miljoen kijkers was ’t Schaep een ongekend kijkcijferkanon. In de afgelopen 20 jaar wisten alleen wedstrijden van Oranje hogere kijkcijfers te realiseren. De eenmalige uitzending van het huwelijk van Willem-Alexander met zijn verloofde Máxima in 2002 tikte ook de zes miljoen kijkers aan. Maar ’t Schaep haalde die kijkcijfers elke week! Het al jaren zeer populaire Boer zoekt Vrouw bereikte in 2011 z’n hoogste kijkcijfer, maar dat bleef toch nog altijd ruim 600.000 kijkers achter op een gemiddelde uitzending van ’t Schaep met de 5 Pooten uit 1970, dat in dat jaar de Gouden Televizier-Ring won als bekroning van het succes.

Vrijheid
’t Schaep met de 5 Pooten kreeg in 1972 een opvolger in ‘Citroentje met suiker’. Wederom geschreven door Eli Asser en met dezelfde sterrencast als in ’t Schaep, speelde de serie zich nu af in het Amsterdamse café ‘De Kip Met De Gouden Eieren’. Hoewel minder succesvol dan z’n voorganger, kreeg Citroentje met suiker in de twee tv-seizoenen erna een vervolg, waarbij in een aflevering in het derde seizoen (1974 – 1975) de ‘Stichting Durmazon’ werd geïntroduceerd. Hoewel het nog steeds onduidelijk is wat nou precies de rol van Durmazon binnen Citroentje met suiker was, is de naam ‘Durmazon‘ intrigerend. Het bleek een acroniem van: DUR MAg ZOveel Niet. Of het toen een ludieke aanklacht tegen de tijdsgeest van 45 jaar geleden was, weet ik niet. In 1975 mochten een heleboel dingen nog niet of waren op z’n minst niet bon ton. In de jaren zeventig ijlden de revolutionaire veranderingen van de jaren zestig nog na of werden toen geïnstitutionaliseerd. De tijd voor verandering in ‘The Age of Aquarius’ was ingezet en moest worden doorgezet. Vrijheid was het credo. Vrijheid in het taalgebruik van de schrijvers van de boeken van mijn boekenlijst: Jan Cremer, Jan Wolkers, Gerard Reve. Vrijheid op het podium van de musical Hair. Vrijheid van meningsuiting, seksuele vrijheid en baas in eigen buik. Verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd, het doorbreken van het rolpatroon tussen man en vrouw, ‘Liever naakt dan namaak’ in de reclame.

Puriteins
Zou dat nog kunnen anno heden? Een naakte vrouw met een lammetje in haar armen om het dragen van zuiver scheerwol aan te prijzen? Of om aandacht te trekken voor een programma van de linkse VPRO? Of op een poster van de toen écht knetterlinkse PSP? Ik zie het overal om me heen: het nieuwe puriteinse net wordt steeds strakker aangetrokken. Of je de sarrende reclameposters van vorig jaar voor de bloemkoolpizza van New York Pizza nou smaakvol vond of niet, de reactie erop was direct giftig, want: gender-stereotyperend! Eind jaren tachtig zong André van Duin nog een vrolijk, maar even zozeer voor dubbele uitleg vatbaar, liedje over ‘hele grote bloemkole’. Dat werd toen nog door iedereen uitbundig meegezongen. De beledigingsgrens ligt inmiddels steeds lager. En angstige adverteerders en media houden daar steeds krampachtiger rekening mee. Het is 2020: Durmazon zet weer de toon.

Charles Borremans
retailstrateeg en partner GUC Agency

De beroemde ‘Liever naakt dan namaak’ reclame