[column] Van lockdown naar meltdown?

Nu we alweer bijna twee maanden in de intelligente lockdown van Mark Rutte c.s. zitten, knarst en piept het aan alle kanten. Het verdomde, ongrijpbare virus heeft helaas al zeer veel slachtoffers geëist, families uit elkaar gerukt en de gezondheidszorg op de proef gesteld. Intussen richt het virus door de gedwongen sluiting van vele maatschappelijke en economische sectoren zeer grote economische schade aan. Vele honderden ondernemers en ZZP’ers zijn al omgevallen of gaan nog vallen. De noodmaatregelen van de overheid zijn nobel, maar dekken niet alle geleden schade en bovendien krijgt niet iedere ondernemer en ZZP’er compensatie, ook al is de omzet door de maatregelen aantoonbaar geheel weggevallen.

De overheid is erg voorzichtig, dat is zeker begrijpelijk, maar voelt te weinig de samenleving aan. De samenleving wil perspectief, wil een visie en wil weten hoe we daar gaan komen.

Vooral ook de jongeren snakken naar lock-out. Als de overheid niet snel met de zo gewenste exitstrategie komt zal de maatschappelijke opinie en het gedrag zich tegen hen kunnen keren. De situatie wordt onhoudbaarder omdat steeds meer omringende landen wel een geleidelijke exit toestaan. Maar is de volksgezondheid dan geen probleem meer? Is het verdomde virus vertrokken?

Rutte c.s. zal nu stappen moeten zetten om een economische meltdown te voorkomen of beheersbaar te maken en tegelijk het morrende volk tevreden te houden. Intussen krijgen we blauwe vingers van het schrijven van de vele protocollen die de “redder des vaderland” Eric Wiebes van alle locked sectoren verwacht.

Het nieuwe normaal, de 1.5 meter economie

Vrijwel alles in de samenleving heeft zich moeten aanpassen. Het selecteren van wie nog wel in ziekenhuizen behandeld mochten worden en wie niet. Het verplicht thuiswerken. Hebben we nog kantoren nodig? Het sluiten van alle culturele instellingen, horeca en verreweg de meeste winkels.  Het leren omgaan met elkaar in een besloten omgeving.

Veel ondernemers worden of zijn al getroffen. Slimme ondernemers anticiperen op de nieuwe werkelijkheid, de 1.5 meter economie en hebben aangepaste nieuwe concepten gemaakt voor werken, reizen, recreatie, cultuur, samenwerken en voor horeca en winkelen. Dat alles vraagt veel inventiviteit en investeringen, maar duidelijk is dat anticiperen op de nieuwe werkelijkheid, de 1.5 meter economie, het beste is wat je kan doen.

Alles wat zich online verkoopt, heeft een enorme omzetboost gekregen. Zowel supermarkten als online winkels zijn jubelend over de recente ontwikkelingen. Een bedrijf als Amazon heeft afgelopen maand alleen al 100.000 nieuwe medewerkers aangetrokken. Betekent dat dat de klassieke retail verdwijnt? Nee, die blijft leidend in de markt. Mensen willen dingen voelen, zien en ruiken en zoeken beleving. Op de winkelvloer kun je dat het beste vertalen, zij het dat de logistieke bezoekersstromen dan wel gescheiden zullen worden. Hetzelfde geldt voor de horeca.

Duidelijk is ook dat de digitalisering nog veel verder invloed zal hebben op de samenleving. Er zijn veel ondernemers, retailers en horeca die hopen en zelfs verwachten dat de consumenten de achtergebleven vraag en aankopen zal inhalen na het opheffen van de lock-down. Dat zal slechts beperkt het geval zijn. Uitgestelde consumptie geldt zeker niet voor alle artikelen en diensten en bovendien zullen velen meer gaan sparen om onzekere tijden als deze in de toekomst te kunnen opvangen.

Prijsverhogend effect is te verwachten, maar hou je in

Het is te verwachten dat prijzen zullen stijgen omdat winkels, horeca, cultuur instellingen en evenementen veel minder mensen tegelijk zullen mogen binnenlaten. Om de kosten te dekken en nog een fatsoenlijk rendement te maken zullen prijzen dus stijgen. Maar aangezien er ook veel slachtoffers aan consumentenzijde te betreuren zijn a.g.v. de vele ontslagen, niet verlengde contracten en omgevallen ondernemers en ZZP-ers doen de aanbieders er verstandig aan de prijsstijgingen te beteugelen of te segmenten naar bestedingskracht. Ook reizen zal duurder worden, zeker nu de luchtvaartsector zo hard getroffen is. Tegelijk zullen meer consumenten zich afvragen of hun reisgedrag dient te veranderen.

Blijven merken net zo relevant als voor de Corona crisis?

Bij branding en marketing ging het vooral om je merkessentie en of die relevant genoeg is voor de samenleving en je doelgroep. De vraag is of nu met de sterk veranderende samenleving en mentaliteit of je merk nu nog wel zo relevant en geliefd is? Waar stond je voor en is dat nog relevant. Wat doe je als merk en organisatie om ons te helpen? Alles verandert en hoe verander je mee? Voor merken is het niet alleen relevant dat ze in de nieuwe wereld relevant zijn, maar ook dat ze zichtbaar zijn met hun aangepaste boodschap en merkbelofte. Durf je boodschap op een goede en aansprekende manier te vertellen.

CEO’s, toon juist nu visie en slagvaardigheid, ook al is de toekomst onzeker

De toekomst ligt voor een belangrijke mate ook in de handen van CEO’s van grotere organisaties. Tot voor kort richtten die zich voornamelijk op omzet- en winstontwikkeling en klanttevredenheid. Groei was voor velen het credo. Groei zou nu zeker niet meer het belangrijkste moeten zijn. Het gaat meer om de kwaliteit en opstelling van de organisatie zelf. Wat doe je voor de maatschappij in de nieuwe situatie? Ben je goed voor je personeel geweest, ook tijdens deze moeilijke periode? Ga je fatsoenlijk met je leveranciers om of knijp je die uit v.w.b. betaaltermijn zoals bedrijven als Action, Bijenkorf en anderen dat aanvankelijk deden.

Leiderschap in de nieuwe werkelijkheid zal in hoge mate veel minder gestuurd worden op aandeelhouderswaarde, maar veel meer op stakeholders en medewerkersmanagement. Ook zullen producten veel meer dan in het verleden het geval is een veel kleinere ecologische footprint krijgen.

Ethische en moralistische aspecten gaan de hoeksteen van het beleid vormen. Ook vragen velen zich af of de toplaag zelf ook bereid is om offers te brengen of blijven deze vasthouden aan stijgende salarissen en bonussen. Zullen uitspattingen als bij ING en KLM tot het verleden gaan horen?

Ware leiders tonen oprechte compassie met hun medewerkers en stakeholders. Personeel en zeker de millennials zullen bedrijven en hun leiders toetsen op hun beleid en gedrag naar de samenleving en eigen organisatie.

Leo van Sister, De Merkcommissarissen®