[column] AI spiegelt gedrag, maar heeft geen eigen wil

AI en de octopus: Hét bewijs dat AI - nog - geen eigen bewustzijn heeft

In juni 2022 krijgt softwareprogrammeur Blake Lemoine zijn ontslag van Google. Hij claimt dat de AI waarmee hij werkt bewustzijn heeft ontwikkeld. Weinig mensen nemen zijn beweringen serieus; verhalen over iemand die eigenhandig een wezen creëert dat tot leven komt, zijn immers ouder dan de weg naar Rome. En daarnaast, Lemoine zal wel te veel tijd achter zijn computer hebben besteed om de zaken nog scherp te kunnen zien. Toch?
Maar tijden veranderen en sinds de storm die is ontstaan - ook in de marketingwereld - na het verschijnen van ChatGPT, de AI-chatbot waarmee je diepgaande gesprekken kunt voeren, is het verwerpen van Lemoine’s claim ineens een stuk minder simpel geworden. Tel daarbij de verbijsterende dialoog die Sydney, de AI-bot van Bing, had met The New York Times-journalist Kevin Roose, en je hebt genoeg reden om AI-bots met een tikkeltje argwaan te bekijken.

De gevaren van AI
Laatst dook Blake Lemoine weer op in een column voor Newsweek waarin hij claimde dat ‘gelijk krijgen’ geen goed gevoel geeft in een situatie waarin je een ramp beschrijft die vervolgens uitkomt. Hij zegt dat hij geen spijt heeft dat hij alarm heeft geslagen. Hij heeft het er allemaal voor over om het grote publiek te informeren over de gevaren van AI.
Waar die gevaren precies uit bestaan blijft een beetje onduidelijk. Hij heeft het over kinderen die straks communiceren met een onberekenbare ‘persoonlijkheid’ en dat mensen in de toekomst alleen nog maar praten met chatbots. Maar die gevaren aankaarten, heeft eigenlijk niet zoveel te maken met de vraag of die chatbots daadwerkelijk zelfbewustzijn hebben.

De Turingtest
Het klopt dat bots inmiddels zodanig reageren dat het onmogelijk is om te weten of je met een mens of een machine communiceert. Dit is de definitie van de Turingtest, de test die sinds de jaren vijftig geldt als de ultieme intelligentietest voor AI.
Maar of bots nu wel of niet voor deze test slagen, de vraag blijft of ze daadwerkelijk intelligent en zelfbewust zijn, zoals ons door sci-fi schrijvers en Singularity-enthousiastelingen is voorspeld, of dat ze ons gewoon een complexe spiegel van onze eigen menselijkheid voorhouden die via een feitelijk 'dom' algoritme aan ons wordt getoond.

De AI en de octopus
Als mensen erin zouden slagen - of misschien al in zijn geslaagd - om daadwerkelijk zelfbewuste AI te creëren, is de aard van hun intelligentie minstens net zo anders als die van een mens versus een octopus, een wezen dat een paar miljoen jaar geleden een andere evolutionaire afslag koos en zich op basis van een compleet andere anatomie en omgeving heeft ontwikkeld. Wetenschappers zijn het erover eens dat een octopus zowel zelfbewustzijn als intelligentie heeft. Dat is goed aan te tonen door experimenten - lees het prachtige boek Other Minds - The Octopus and the Evolution of Intelligent Life. Tegelijkertijd zijn wetenschappers het er ook over eens dat de intelligentie van een octopus van een fundamenteel andere soort is dan menselijke intelligentie.
En dat is precies het bewijs dat AI’s géén zelfbewustzijn hebben. Juist omdat ze zo menselijk lijken, in plaats van volkomen alien. Ze spiegelen menselijk gedrag, maar hebben niet, zoals een octopus dat wel heeft, een eigen wil. AI’s maken een analyse van menselijke communicatie en de onderliggende concepten. Hierdoor kunnen ze zich intelligent verhouden tot de mens, maar écht zelf nadenken? Dat doen ze niet.

Dit artikel is geschreven door David Vogel, Executive Experience Director bij Code d’Azur, en verscheen eerder in MarketingTribune 05, 2023.