[column] Train je creatieve brein

Creativiteit wordt gezien als een essentiële eigenschap voor de voortgang van onze beschaving en staat centraal in het culturele leven. Creativiteit staat ook centraal in ons beroep van reclame, communicatie en merken. Toch doen we weinig tot niets om te begrijpen wat creativiteit is en hoe we het kunnen verbeteren.

Meer grijze massa

Zoals we weten is creativiteit gerelateerd aan divergerend denken en het vinden van originele oplossingen voor een probleem. Het gaat om onverwachte combinaties, verrassende perspectieven en niet voor de hand liggende gedachtesprongen. Er zijn vragenlijsten en testen om dat te meten, maar neurowetenschappers proberen ook om creativiteit met fMRI in het brein te lokaliseren en te begrijpen. Het gaat niet om een duidelijk waarneembare plek, maar om complexe processen waarin verschillende delen van ons brein samenwerken. Er is enige consensus over hoe je creativiteit in de hersenen kunt waarnemen.

Creatieve mensen hebben meer grijze massa in hun hersenen. Dat is de stof die voor connectiviteit zorgt en verschillende delen verbindt. Er is dus letterlijk sprake van meer verbindingen tussen onderdelen in het brein. Je kunt dat meten door de RSFC ofwel de functionele connectiviteit in rusttoestand. Ze schakelen ook meer tussen verschillende manieren van cognitieve verwerking. Bij probleemoplossing is een verhoogde frontale flexibiliteit waarneembaar en wordt er veel geschakeld tussen de prefrontale structuren (voorin het brein) en de pariëtale regio's (achterzijde, vooral de visuele cortex). Er is ook sprake van meer diffuse aandacht. Minder focus en een inefficiënte herverdeling van aandacht.

Zee en strand

Vanuit het toegenomen begrip wat creativiteit is, ontstaan ook ideeën hoe je creativiteit kunt verhogen. Uit neuro-onderzoek van Wallace J. Nichols blijkt dat mensen in de natuur en in het bijzonder aan het strand met uitzicht op de zee, in een creatieve stemming komen, ook wel blue mind genoemd. Een stemming waarin een gevoel van rust, ruimte en vrijheid onze creativiteit stimuleert. Gerelateerd daaraan, is er bewijs dat mindfullness-oefeningen eenzelfde effect hebben. Je bent meer verbonden met jezelf, meer verbonden met je omgeving, en dat is goed voor creativiteit. Maar een gezonde geest kan niet zonder een gezond lichaam. Zoals de bekende neuroloog Erik Scherder vaak betoogt, is beweging goed voor ons brein. Ook voor creativiteit blijkt cardio goed te zijn. En als je dat doortrekt heeft ook gezond eten een positieve invloed. Oftewel de natuur in gaan, mediteren, bewegen en gezond eten, zijn allemaal aantoonbaar goed voor je creativiteit.

LSD

Iets uitdagender is het idee van microdosering. Het nemen van een fractie van de normale dosis van psychedelische stoffen, zoals LSD, heeft meerdere gunstige effecten op creativiteit, door zich te richten op serotonine receptoren en het bevorderen van cognitieve flexibiliteit. Maar het lijkt ook nadelige effecten te kunnen sorteren zoals lichamelijk ongemak en verhoogde angst.

Met neurofeedback krijgt het brein informatie over zijn eigen activiteiten via sensoren die de hersenactiviteit meten. Zodra die een onbalans registeren, krijgen de hersenen een geluidssignaal waardoor de hersenen leren een nieuw patroon aan te maken. Op deze manier kun je het creatieve proces optimaliseren, zonder te begrijpen waarom het verstoord wordt. Helemaal veilig, maar werken met sensoren en een koptelefoon op, zal misschien wat wennen zijn.

Placebo

Maar als bovenstaande te veel moeite is, dan kan een placebo ook werken. Studies hebben aangetoond dat mensen meer gewichtheffen en harder fietsen als ze geneesmiddelen nemen zonder actieve ingrediënten die ten onrechte als prestatieverhogend zijn bestempeld. Noy en Rozenkrantz (Weizmann Instituut van Wetenschap Israël) hebben getest of het placebo-effect ook creativiteit kan stimuleren. Ze vroegen 90 studenten om een stof te snuiven die naar kaneel rook. Helft van de studenten kreeg te horen dat de stof was ontworpen om de creativiteit te vergroten. De deelnemers voltooiden vervolgens een reeks taken die waren ontworpen om hun creativiteit te testen. Degenen die te horen kregen dat het medicijn hun creativiteit verhoogde, scoorden vervolgens ook meetbaar hoger op creativiteit.

De hier genoemde verbeteringen zijn niet genoeg om je te veranderen in de volgende Einstein of Picasso, maar ze zijn significant. Daar zouden we toch ons voordeel mee kunnen doen.

Dit artikel is geschreven door zelfstandig strateeg Daan de Raaf en stond eerder in MarketingTribune 15/16, 2020. Reageren? Mail naar daan@dare-strategy.nl.