[interview] SAN-fotograaf Gerry Hurkmans: 'Ik blijf eeuwig jong dankzij de fotografie'

Gerry Hurkmans was 12,5 jaar lang de vaste fotograaf van de SAN Jaarboeken. Hij maakte foto’s van het bestuur, de prijswinnaars, de marketingprofessionals en reclamemensen in het boek. Maar hij fotografeerde nog veel meer: landschappen, BN’ers, covers, architectuur. Hij geeft bij de SAN het stokje door aan fotograaf Reinier van der Aart (bekend van onder meer de Esprit). Een afscheidsinterview aan de hand van 6 steekwoorden.

1 Stichting Adverteerdersjury Nederland
‘Ik ben via Erik Muller, toentertijd woordvoerder bij Albert Heijn, in contact gekomen met directeur Frits Schuring van SAN. Ik had foto’s gemaakt van Albert Heijn in Engeland en Muller - een goede vriend van Frits - wist dat hij een nieuwe fotograaf voor de SAN zocht. Frits wilde de portretten in het SAN Jaarboek anders, hij wilde dat de foto’s meer recht deden aan de mensen op de foto en dat de prijswinnaars meer connectie kregen met het jaarlijkse thema. Zo is het balletje gaan rollen en nu na 12,5 jaar stop ik ermee. Ik heb in deze boeiende periode heel veel mensen leren kennen. Creatief zijn met creatieve mensen, dat is natuurlijk altijd interessant om te doen. Ik had altijd heel veel vrijheid, heb ook mooie en interessante concepten kunnen uitvoeren met het team. Mooiste is wellicht dat het jaarboek van 25 jaar SAN met de beroemde tegel als cover nu in de collectie van het Rijksmuseum is opgenomen. Ik heb zelf besloten om te stoppen, tegelijk met Frits, dus het moest zo zijn. Het SAN Jaarboek is een omvangrijk en groot project dat twee maanden van mijn tijd vraagt. Het is heel intensief en ik doe alles zelf: afspraken maken, ideeën verzinnen, uitvoering en afwerking. Ik kwam gewoonweg nergens meer aan toe. En ik wil op mijn 69e nog zoveel andere dingen, zoals een boek maken met portretten van BN’ers. Mijn opvolger is Reinier van der Aart (RVDA) en die begeleid ik nog een paar maanden. Zijn stijl? Ja, dat is natuurlijk heel persoonlijk. Ik vind wel dat hij mensen op een goede manier laat zien en dat is het allerbelangrijkste aan fotografie. Ik ben het niet met alles eens, maar dat is juist goed als we verschillen.’

2 Directeur SAN Frits Schuring
‘Ja, voor Frits doen we alles, ja toch? Hij is ongelooflijk sympathiek, aardig, die man kun je niets weigeren. Maar let op, hij is ook kritisch. Altijd heel dankbaar geweest. Ik heb nooit ruzie gehad met Frits, altijd prima mee kunnen werken. Nee, ik heb soms een meningsverschil met vormgevers, al is een mooi eindresultaat altijd het belangrijkste. Kijk, een fotograaf maakt een foto met een bedoeling, met alles erop en eraan. Dan is het jammer als een vormgever gaat knippen in zo’n foto. Dat vind ik zonde. Ik ben altijd zuinig op de foto, want ik weet wat ik wil. Ik heb ook 15 jaar voor HP/De Tijd gefotografeerd en die foto’s werden altijd zoals ik ze aanleverde, geplaatst. Klinkt misschien overdreven, maar ik voel een beeld, voel dat de compositie goed is. Ik krijg energie daarvan, voel de warmte. Als ik iets moois maak, komt er ongelooflijk veel energie vrij.’

3 IJdelheid
‘Bij de duizenden mensen die ik heb gefotografeerd? Nee, dat valt erg mee. Weet je wat mijn truc is? Ik stel mensen eerst heel erg op hun gemak. Bied ze koffie aan, stukje taart en ik vraag wie ze zijn.  En zodra ik in de gaten heb wie het is, dan maak ik snel een foto. Kom, we gaan even een foto maken, zeg ik dan, en dan is er geen ruimte of tijd meer voor ijdelheid. Ik werk ook razendsnel. Mooie anekdote. Prins Bernard heb ik eens gefotografeerd. Met een Hasselblad, zelfde camera als Paul Huf. Hij gaat zitten, ik druk af, hij gaat nog eens verzitten, afdrukken en na een minuut ben ik al klaar. Bernhard: ‘Dat geloof ik niet, nu al?’ Ik heb toen een andere lens erop gezet en nog portretten gemaakt. Ik heb geleerd om snel te werken, want mensen vinden het vervelend als ze te lang voor de camera moeten staan. Juist dan gaan ze zich ergeren of slaat de twijfel toe. Ik heb vaak mooie vriendschappen gekregen met mensen die ik heb gefotografeerd zoals Mies Bouwman en Frans Molenaar.’

4 Reclame & marketing
‘Merken moeten niet iets sec willen verkopen, ze moeten onderdeel zijn van een groter geheel. Van aandacht voor het milieu bijvoorbeeld. Duurzaamheid vind ik heel belangrijk. Neem nou JumboVisma, een grote sponsor in de Tour. Ik heb weleens tegen de marketingmensen daar gezegd: waarom laat je niet een truck van jullie aan het eind van dat hele circus rijden die alle rotzooi opruimt? Dat zou toch enorm bijdragen aan jullie merk? Nooit meer iets van gehoord. Ongelooflijk.
Van de merken fotocamera’s zweer ik bij Nikon en Hasselblad. Op de Fotovakschool had ik een camera van een onbekend merk. Toen ik op mijn 39e als professioneel fotograaf begon, kocht ik een Nikon. Waarom? Zij adverteerden toentertijd als het merk dat meeging als de camera van astronauten, die ging mee de ruimte in. Ik dacht toen: als-ie het daar doet, dan doet die camera het overal. Technisch gezien vind ik dat de foto’s van Nikon neutralere kleuren hebben, minder verzadigd dan die van bijvoorbeeld Canon. Productfotografie is ook mooier dan met Canon. Andere sterke merken vind ik Boss en Van Bommel, altijd kwaliteit.’

5 Fotografie
‘Mijn vader had een eigen doka, fotografeerde met een Asahi Pentax. Enthousiaste amateur. Dus ik heb het van huis uit meegekregen. Ik was antropoloog en niet echt gelukkig. Ik fotografeerde al van jongs af aan, portretten waren mijn trademark, en na een wilde avond heb ik mij de volgende dag ingeschreven op de Fotovakschool. Na vier jaar opleiding - ik won een prijs van Kodak voor het beste portret - ben ik gaan werken bij de studio van Geek Zwetsloot in Amsterdam. Die werkte voor nagenoeg alle reclamebureaus en daar heb ik de kneepjes van het vak geleerd. Op mijn 40e ben ik voor mijzelf begonnen en binnen twee jaar had ik drie assistenten en barstte ik van het werk. Succes kreeg ik door altijd stipt op tijd te zijn, door altijd deadlines te halen en door snel te werken. Dat is echt mijn USP. Ik heb geen enorm talent, ben ook geen topfotograaf, maar ik ben zakelijk en ik kom de afspraken na. Veel fotografen zijn dromerig, niet zakelijk, en dat is meestal hun valkuil.
Fotografie geeft mij heel veel energie, levenslust. Ik voel me nooit oud, ik voel me eeuwig jong door fotografie. Meen ik echt. Ik heb de energie van een jongeman. Pas toen ik fotografie echt als mijn werk ging zien, ging het licht aan. Ik vind het geweldig om te werken met mensen die vakkundig zijn en plezier hebben in hun werk. Dat zijn voor mij twee belangrijke criteria. Mooie anekdote. Ik heb ooit André Rieu in New York op de foto gezet voor de cover van de Kampioen. Heel veel fotografen haalden hun neus op voor dit magazine, maar met 3,5 miljoen oplage was het voor mij juist een prachtig podium. Van de stress kon ik niet slapen of eten. Rieu sleepte ik mee naar de Brooklyn Bridge, je weet wel, met die mooie kabels. Hij met zijn viool, tegen de achtergrond van die kabels die leken op grote snaren. Ik had het helemaal uitgedacht en had vooraf een kruis op de grond gezet waarop hij moest gaan staan, publiek tegengehouden en binnen 30 seconden stond het erop! Rieu was eerst knorrig, maar toen begreep hij de symboliek. Hij vroeg na de shoot: heb je een muntje? Hij pakt een zakdoek, legt dat muntje erop en gaat viool spelen als een straatmuzikant. Prachtig! Daarna durfde ik pas te eten en heb ik voor het eerst van mijn leven een hamburger geconsumeerd.’

6 Pensioen
‘Ik ben 69, maar ik ga altijd door. Pensioen doe ik niet aan, vind ik doodeng. Ik blijf altijd iets doen, en zeker fotograferen. Verder ben ik een happy golfer geworden, ik zwem, zeil en wandel. Ik ben met veel hartstocht bezig om de polder naast ons huis in Bergen van ongeveer 100 ha om te toveren in een landschapspark. Ik probeer de medebewoners, gemeente en de provincie te enthousiasmeren voor het plan. Ik vind het ongelooflijk belangrijk dat er een halt wordt toegeroepen aan de verstening van deze aarde. Alles moet maar wijken voor geld, vreselijk. We willen alles maar volbouwen, platbranden. Daarom vind ik Trump zo dom, net als Poetin en Bolsonaro. Nee, dit park moet er gewoon komen. We hebben maar één planeet, laten we zuinig zijn op wat we nog hebben.’

Een greep uit het werk van Hurkmans:

Harry Dekker, gefotografeerd voor SAN


SAN-bestuur 2013


SAN-bestuur 2018


Jan Driessen, gefotografeerd voor SAN


Bureau van het Jaar 2008 S-W-H; Mark Aink en Lode Schaeffer, gefotografeerd voor SAN


Jildou van der Bijl, gefotografeerd voor SAN


André Rieu op de Brooklyn Bridge in NY


Prins Bernhard

Dit artikel verscheen eerder in MarketingTribune 13/14, 2020.