‘Buiten is het twaalf graden, binnen zit Klaas Samplonius…’. Het was eind jaren '70 en je nestelde je nog eens lekker onder de warme dekens. Transistorradio aan, ‘Gute Nacht Freunde’ van Reinhard Mey en dan die eikenhouten stem van Hans Hogendoorn... De nacht kon beginnen met nog een uurtje radioluisteren.

Reuring in retail-land! ‘Jumbo stopt met de kiloknaller’. Stichting Wakker Dier claimt het succes, want haar actie, waarin Jumbo werd opgeroepen om voor minder dier en meer plant te kiezen, deed – volgens Wakker Dier – Jumbo besluiten te stoppen met vleesaanbiedingen. En dat besluit is gedurfd in een land verslaafd aan kortingen en aanbiedingen.

Mijn moeder reed er ooit in rond: in een Daf 33. Later een Daf 44. Respectievelijk donkergroen en okergeel. Kleuren, waarin je tegenwoordig amper nog een auto ziet rondrijden. De personenauto’s van het merk Daf overigens ook niet. Voorbij. Net als de fabriek, waarin ze ooit werden gebouwd.

‘Maart roert zijn staart’, ‘april doet wat hij wil’ en ‘in mei leggen alle vogels een ei’. Het zijn zo’n beetje de bekendste weerspreuken. We kennen ze allemaal wel uit het hoofd. Dat er nog veel meer zijn, levert wat speurwerk op het internet op: honderden volks- en boerenwijsheden over alle maanden van het jaar. Maar wat weten wij eigenlijk van de maand januari?

Hoewel het buiten maar niet wil winteren en we het dus moeten doen met de nepsneeuw, die wél in elke kerstcommercial ligt, is ons land inmiddels weer volop geïllumineerd en weten we: de kerst komt eraan! ‘Kerst op jouw manier’ staat er op de cover van het supermarktblad 'Boodschappen' en dat betekent vooral een keur aan eten. Op tafel én in de boom.

Je kunt er in deze tijd van het jaar niet omheen: ‘Black Friday’. De afgelopen weken denderden de Black Friday-deals over ons heen en werden kooprecords verbroken. Overconsumptie in een land, dat klaagt over groeiende armoede.

Een paar weken geleden heb ik ‘m uiteindelijk maar weggebracht. Naar de veiling. De antieke kast, die ooit voor duizenden guldens was gekocht. Tezamen met een – naar ik dacht – mooie antieke tafel en bijpassende stoelen bracht dit alles nog geen 100 euro op. Een kuub haardhout kost meer dan het dubbele.

Het Nederlandse retail-landschap is in beroering. De een na de andere winkelketen staat op omvallen of heeft dat inmiddels gedaan. Van alles en nog wat krijgt de schuld: corona, gierende inflatie, gebrek aan merkbinding, de opkomst van het online winkelen. Is hiermee het definitieve einde van de winkelstraat in zicht? Of is er nog hoop?

Volgens het CBS telde Nederland op 1 januari 2023 1.600 stenen winkels minder dan een jaar eerder. En je moet wel ziende blind zijn om dat in je eigen dorp of stad niet te constateren. Vertrouwde winkels sluiten hun deuren. Wat komt daarvoor in de plaats? Kappers, nagelstudio’s en leuke, kleine cadeauwinkeltjes?

‘The Beautiful Game’ noemde Pelé de sport, waarmee hij drie keer een WK won. Aanstaande donderdag begint het WK voetbal, voor vrouwen. Dat dit ‘voor vrouwen’ aan het WK wordt toegevoegd, suggereert dat het ‘échte’ WK het mannen-WK is. Zonder toevoeging dus. Hoe groeiend het vrouwenvoetbal ook is, het blijft een ondergeschoven kindje. Zéker ook commercieel.

Rinkelt er bij u nog een belletje bij het horen van de naam James Stuart Blacktorn? Waarschijnlijk niet. Toch zouden bedrijven als Cartoon NetWork, Walt Disney Studios en DreamWorks Animation niet zijn wat ze nu zijn, als Stuart Blacktorn niet aan het begin van de twintigste eeuw zijn eerste tekenfilmpje had geproduceerd.

Ach, die arme Russen… Het amorfe volk loopt maar achter ‘tsaar Poetin’ aan en ondertussen raakt het alles kwijt. Al die fijne merkartikelen uit het verdorven Westen. Maar óh zo geliefd in Rusland. Petjes van Nike, koffietjes en biertjes van Starbucks en Heineken, meubeltjes van Ikea.

We hebben weer gestemd. De kaart van ons land kleurt in alle provincies lichtgroen. Nederland lijkt zich onder de BBB-paraplu te hebben verenigd. Althans: lijkt. Want Nederland individualiseert en wordt steeds diverser. En dat in álle opzichten. Hoe? Neem eens een kijkje in de supermarkt.

Hoera! Het ondernemers- en consumentenvertrouwen én de koopbereidheid kruipen omhoog, zo meldt het CBS. Hoewel langzaam, maar: naar boven! De AEX kende de beste jaarstart sinds 1984; winstexplosies voor Unilever, Albert Heijn, Heineken en Shell. Kortom: het gaat crescendo met Nederland. Toch…?

Blank of wit, zwart of bruin. Of ‘van kleur’… In Nederland speelt zich al een aantal jaren een strijd af, die zich toespitst op kleur. Een taalstrijd met een duidelijk politieke ondertoon. Want het is evident: kleur is meer dan een lik verf. Kleur heeft in alles een betekenis. In de maatschappij, in de politiek, in de commercie.

'Argentina, campeón del mundo!' De Argentijnse televisiecommentator barstte na de strafschoppenserie in huilen uit. Hysterisch! Argentinië kan zich de komende maanden onderdompelen in de waan het succesvolste land op aarde te zijn. En Nederland? Dat sombert aan de kerstdis.

Al in mei 2022 kondigde Lidl aan, dat het geen WK-acties zou gaan organiseren. Reden: Lidl vond dit ‘niet gepast’ na alle mensenrechtenschendingen rondom het toernooi in Qatar. Bewonderingswaardig? Of past het ‘winter-WK’ gewoon niet in de retail-kalender?

Ik herinner me de tijd, dat men zich druk maakte over de ‘bloedsinaasappelen’ van het merk Outspan. Die kwamen uit Zuid-Afrika met z’n apartheidsregime en moesten dus geboycot worden. Net zoals de koffie uit de toenmalige Portugese kolonie Angola. Toen nog: activisme alom. We komen het tegenwoordig amper tegen als het om producten uit China gaat.

Vorige week maandag werd koningin Elizabeth begraven en eergisteren plaatste het Nederlands voetbalelftal zich voor de Final Four van de UEFA Nations League. Twee gebeurtenissen, die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Hoewel, ieder voor zich, zijn zowel ‘the Queen’ als Oranje commerciële mega-attracties.

We leven in turbulente tijden. Asielzoekers, klimaat, stikstof, woningnood, Schiphol, personeelsgebrek, inflatie, energieprijzen… De zomer was geen heerlijke zomer meer, maar een klimaatramp. Het enige goede nieuws leek beperkt te blijven tot een winkelwagentje.

Het EK voetbal voor vrouwen krijgt in de media volop aandacht. Deze ‘overmatige’ belangstelling wordt bekritiseerd door ‘connaisseurs’, die zich ergeren aan het spelpeil. Terecht of niet, commercieel gezien zal het vrouwenvoetbal steeds aantrekkelijker worden.

Vies, oud en versleten. Dat is tweedehands. Althans, dat was jarenlang de perceptie. In een wegwerpmaatschappij, waarin alles nieuw moest zijn en de ene na de andere vluchtige trend en modegril elkaar in hoog tempo opvolgden, was geen plek voor oude troep. Maar de tijden veranderden en opmerkelijk genoeg speelt digitalisering daarin een interessante rol.

Het is al een tijd gaande: de groei van de online boodschappen. Weliswaar wat minder spectaculair dan in het lockdownjaar 2020, zet deze groei mondiaal door. Keren we daarmee onze vertrouwde supermarkt definitief de rug toe en willen we dat ook echt?

Sinds begin april 2022 is Albert Heijn begonnen met de introductie van verpakkingsvrije producten. Hiermee moet het gebruik van plastic worden tegengegaan. Een goed initiatief dat gedragsverandering in het kader van het milieu bij de consument probeert te stimuleren. Nóg beter is het als die consumenten gewoon ‘ns wat minder eten weggooien.

In de deftige Van Eeghenstraat in Amsterdam-Zuid staat een schutting. Voor Amsterdamse begrippen opmerkelijk maagdelijk: niet ondergeklad met graffiti. Toch heeft iemand op die schutting een boodschap achtergelaten. Geschreven in een strak handschrift: IEDEREEN IS ONZEKER. In drie woorden een treffende omschrijving van het huidige tijdsgewricht.

Ten langen leste komen de in veel opzichten alles beperkende coronamaatregelen nu toch tot een eind. Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder. Een tijd van sociale onthouding, afzeggingen en beperkingen. En – opmerkelijk genoeg – een tijd, waarin troost werd gevonden in het verleden.

Op 3 januari 2022 stonden ze in mijn tuin: bloeiende narcissen. En op 5 januari lagen ze bij Albert Heijn in het schap: gekleurde paaseieren. Niet alleen qua klimaat lijken de jaargetijden steeds meer door elkaar te lopen, ook in de retail houdt men zich blijkbaar steeds minder aan de seizoenen.

‘Vluchten kan niet meer’ klonk het begin jaren 70. In een artikel in de NRC las ik afgelopen zaterdag over een inmiddels door coronamaatregelen murw geworden Nederlandse bevolking. En, dat bij een existentiële dreiging de mens reflexmatige reacties vertoont: bevriezen, vechten of vluchten.

Eind 2021 start Jumbo de verkoop van ‘Van Dichtbij’-huismerkproducten. Het gaat om producten van Nederlandse bodem. Jumbo gaat lokaal. Ook al. Dat wat de supermarkten ooit vermorzelden, wordt al een aantal jaren door diezelfde grootgrutters omarmd met een betekenis naar eigen interpretatie.

‘China wil het machtigste land op aarde worden, maar dat gaat onder mijn toezicht niet gebeuren’. Waarschuwende woorden van president Biden eerder dit jaar. Of we aan de vooravond staan van de ‘Chinese eeuw’ zal de komende decennia moeten blijken. Ondertussen laat een ander Aziatisch land steeds vaker en opvallender van zich horen.

C&A verklaart duurzame mode tot de nieuwe standaard. Rabobank eindigde in 2020 op de eerste plaats in de Sustainable Brand Index (SBI). Als meest duurzame bank. Op diezelfde SBI scoren ook Ikea en Albert Heijn heel hoog.

De zomervakantie zit er weer (bijna) op. Na alle coronabeperkingen, konden we eindelijk weer eens een paar weekjes toeristisch rondtoeren. Rood, oranje, geel en groen, in Europa is altijd wat te doen. Strand, bergen, oude stadjes of… lekker naar de supermarkt. Misschien wel het leukste uitje.

Je ziet het aan de brillen. In de mode, in design en kleuren, in het lange meisjeshaar. De comeback van de seventies. ‘De jaren zeventig zijn terug’ stelde Duco Hellema, emeritus hoogleraar Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen. Geldt dat ook voor reclame?

Het EK is begonnen. Een paar weken geleden al toen – met name – de supermarkten met hun EK-acties begonnen. Dit inhaken leidde tot een niet eerder vertoonde actie van de KNVB, waarmee het ongebreideld inhaken op Oranje op scherp werd gezet. Terecht?

En de lichten gingen op groen. De versoepelingen, die halverwege mei waren aangekondigd, zijn sinds afgelopen woensdag daadwerkelijk ingegaan. Maar betekent dit, dat we in het nieuwe normaal weer terug gaan naar het oude?

Merken kunnen exploderen. Letterlijk en figuurlijk. Om daarna voor altijd van het toneel te verdwijnen of hoogstens nog een marginaal bestaan te leiden. Als een schim uit een ver verleden. Een ontploft merk verliest in een mum van tijd z’n geloofwaardigheid. Is Astra Zeneca eenzelfde lot beschoren?

‘A Decade of Promise’. Zo werden de jaren twintig van de vorige eeuw – met name in de Verenigde Staten – genoemd. Valt er een eeuw later een parallel te ontdekken, nu velen een nieuwe ‘Roaring Twenties’ verwachten?

Met dank aan de coronacrisis en met dank aan Bol.com. Wie de credits ook krijgt, de omzet van Ahold Delhaize bereikte in 2020 een record. Een schitterend succes voor deze Nederlands Belgische combinatie. Nederlanders en Belgen werkt dat lekker samen?

‘Hé, hé wordt wakker, hier is de bakker’. Het is 1966 en we zien een zingende Leen Jongewaard. Gekleed in een witte bakkersbuis, geldtas om de schouder en met een geruite pet op het hoofd. Op een bakkersbakfiets, gevuld met broden, krentenbollen en rollen beschuit. Nostalgie? Of weer actueler dan ooit?

Ineens moest ik denken aan premier Lubbers, toen ik onze huidige premier Rutte maandagavond op de televisie aanhoorde, ons toesprekend vanuit zijn torentje aan het Binnenhof in Den Haag. 35 jaar eerder hield zijn voorganger Ruud Lubbers in datzelfde Den Haag ook een toespraak. De overeenkomst is opmerkelijk.

Elf dagen geleden werd door het KNMI de warmste novemberdag ooit gemeten. Op 6 november werd in De Bilt om half drie ’s middags een aangename lentetemperatuur van 19 graden genoteerd. Een record. Feestelijke aanloop naar december? Dat niet.

Wij hebben sinds een klein jaar een nieuwe keuken. Daarvoor jarenlang een soort keuken, zoals je die tegenkwam in de tv-serie Swiebertje: de keuken van Saartje. Heel knus en goed passend bij een huis daterend uit de laatste jaren van de negentiende eeuw.

Je zou er vandaag maar in hebben moeten zitten. Op het purper fluweel, onder een hemel van witte zijde, zwetend in een donker jacquet en aangestaard door duizenden Oranjeklanten achter zeven ramen van geslepen glas. In de Glazen Koets. De weergoden hadden het op hem voorzien, maar de koning is gered door de coronaduivel. Dus geen koetsen.