[column] Klaarstomen voor duurzame UX

In deze serie bespraken we de opkomst van duurzame UX, een onderwerp dat nog in de kinderschoenen staat. De meeste mensen zijn zich er nog helemaal niet van bewust dat software ook milieuvervuiling kan veroorzaken. Van een vieze fabrieksschoorsteen of een vervuilende auto is duidelijk dat ze slecht zijn voor het milieu, maar software kun je niet aanraken en dat maakt de vervuiling die ermee samenhangt iets ongrijpbaars. We kunnen ons simpelweg niet voorstellen dat het versturen van een bericht met onze telefoon ook impact heeft. Maar data wordt van de ene naar de andere plaats overgebracht door apparatuur die werkt op stroom.

Deze apparatuur verbruikt energie en als die energie niet afkomstig is uit hernieuwbare bronnen, dan leidt het tot CO2-uitstoot.

Streamingdiensten grootste vervuilers

Maar wat kunnen we daaraan doen? Moeten we dan helemaal geen digitale hulpmiddelen meer gebruiken? Dat is in onze huidige wereld nauwelijks voor te stellen. En streamingdiensten dan? Die behoren immers tot de grootste digitale vervuilers. Maar onze favoriete series bingewatchen, dat willen we ook niet opgeven.

We moeten dus op zoek naar andere manieren om de uitstoot door digitale producten te verminderen. Als ontwerpers kunnen wij daar een bijdrage aan leveren door ons de komende jaren op een aantal hoofdpunten te richten.

1 Het begint allemaal met bewustzijn

Willen we het computationele energieverbruik terugdringen, dan moeten we ervoor zorgen dat mensen zich bewust zijn van hun datagebruik en de impact daarvan op het milieu. We hopen daar met deze serie artikelen al een steentje aan te hebben bijgedragen. Als wij als ontwerpers elkaar wijzen op bewegingen als duurzame UX, dan kunnen we bewust nadenken over de impact van onze ontwerpen en hoe we deze groener kunnen maken.
Het internet delen en gebruiken we allemaal samen, net als onze planeet. Alleen samen kunnen we ook het probleem oplossen. Door kennis uit te wisselen, bijvoorbeeld via dit soort artikelen, maken we het ‘problematische’ dataslurpende internet juist onderdeel van de oplossing.

2 Meten is weten

Om duurzaamheid inzichtelijker te maken, hebben we betere instrumenten nodig waarmee we internetvervuiling kunnen meten. Het is belangrijk om te beseffen dat dit meten veel complexer is dan het lijkt. Duurzaamheid is onderdeel van een systeem met verschillende actoren die elkaar allemaal beïnvloeden. Bij het meten van duurzaamheid komen zoveel aspecten kijken dat het niet altijd eenvoudig is om te bepalen welke beslissing vanuit een duurzaamheidsoogpunt nu de beste is. Er bestaat nog geen betrouwbaar model voor energiemodellering in interactieve toepassingen. Iemand die daarmee aan de slag wil?

3 Participatie

Als ontwerpers, productmanagers, ingenieurs en ondernemers hebben we de verantwoordelijkheid om het internet te zien als vervuiler. Het is aan ons om iets te creëren dat goed is voor de gebruiker, maar ook voor het milieu. We kunnen kiezen voor goed design zonder concessies te doen op het vlak van esthetiek en functionaliteit.

Goed UX-design kan heel goed hetzelfde zijn als duurzaam UX-design

Goed UX-design kan heel goed hetzelfde zijn als duurzaam UX-design. We willen onze producten zo ontwerpen dat de gebruiker taken zo snel mogelijk gedaan krijgt. Maar bij het creëren van de gebruikerservaring kunnen we nog een stap verder gaan. We moeten bedenken hoe we kunnen voorkomen dat onze gebruikers meer data gebruiken dan nodig is, en onze producten daarop afstemmen. Minder data betekent minder energieverbruik.

4 Schaal is belangrijk

Onze eigen experimenten van de afgelopen week en duurzame initiatieven van anderen hebben laten zien hoe klein je kunt beginnen. Zelfs kleine veranderingen in onze oplossingen kunnen op de lange termijn groot effect hebben. Elke verantwoorde ontwerpkeuze draagt bij aan een verlaging van ons computationele energieverbruik.
Met kleine duwtjes in UX kunnen we veel bereiken. Door onze gebruikers duidelijk duurzamere opties aan te bieden, kunnen we ze helpen om milieuvriendelijkere keuzes te maken. Daarbij hoeven we opties niet op te dringen, maar kunnen we ze simpelweg aanreiken (of zelfs automatisch selecteren). Zo kunnen mensen ongemerkt keuzes maken waarmee ze het milieu helpen.
Zelfs systematische, kleine veranderingen in een interface kunnen de uitstoot al drastisch verminderen. Een eenvoudige verandering als het comprimeren van een afbeelding kan een grote impact hebben, als die afbeelding de hele wereld over gaat. Het internet draait om cijfers en de schaal waarop dingen gebeuren is van grote invloed. Bedenk maar eens welke impact alles wat je ontwerpt en bouwt zou hebben als het door tien miljoen mensen gebruikt zou worden.
Als ontwerper kun je je afvragen of het jouw verantwoordelijkheid is om duurzamer te ontwerpen of de gebruiker op dit gebied bewuster te maken. Maar feit is dat we, zodra we digitale producten of diensten ontwikkelen, deel uitmaken van het probleem. De vraag is alleen of je ook deel wilt uitmaken van de oplossing.

Tekst: Danique de Bies & Kent de Bruin
Illustraties: Matthijs Nolst Trenité.
Filter en berekeningen: Gabriela Onu

Lees ook:
Deel 1: Software vervuilt de wereld
Deel 2: Hoe kleine ‘duwtjes’ het verschil kunnen maken
Deel 3: Content voor optimalisatie