Ga eens fietsen met je omdenken

Zeker anderhalf decennium geleden kreeg ik een visitekaartje in mijn handen gedrukt met daarop, naast de in het pre-LinkedIn tijdperk handige contactinformatie, een inspirerend citaat. Ondersteboven gedrukt stond er: Wij bekijken de zaken altijd net even van een andere kant. 

Buiten de doos en in de sloot
Sneuheid troef. Want ten eerste weet je als ontvanger van een dergelijk visitekaartje met 100% zekerheid dat de geuite claim niet waar is. Mensen die zichzelf adverteren als out-of-the-box denkers, zijn dat niet. En als die claim wel waar is: Altijd? Echt altijd? Hoe vermoeiend is dat?! Iemand die als het licht op groen springt vol op de rem gaat staan, da’s toch verschrikkelijk! Geforceerd anders zijn is niet minder erg dan compulsief erbij willen horen.

Op de lagere school zei de juf eens tegen me: “Als iedereen in de sloot springt, spring jij er dan ook in?” Ja natuurlijk! Die mensen hebben ongetwijfeld beschikking over voor mijn veiligheid zeer belangrijke informatie die ik op dit ogenblik niet heb: plonsen maar. Niet dat ik toen bijdehand genoeg was om dit tegen haar te zeggen overigens.

Omdenkers
Tegenwoordig kom je steeds meer mensen in het wild tegen die zichzelf 'Omdenker' noemen. Mocht je een intranet hebben, dan zijn de Omdenkers in je organisatie de mensen die “draai het eens om” bij hun foto in het smoelenboek hebben staan. Maar Omdenken© is een serieus ding. Anders had het geen Facebook pagina met een tijdlijn vol diepzinnige citaten. Voorzien van een Omdenken© logo, alsof het bij het evangelie hoort. Of juist 'Vastdenken' als het een tekstje is waar de Omdenkers eens goed om al die ongelovigen kunnen lachen.

Omdenken© is eigenlijk, zoals het hoort, heel simpel. Je doet het in twee stappen:
1.  Accepteer de situatie (het probleem)
2.  Probeer de situatie in je voordeel te gebruiken 

Oftewel: als je een probleem hebt, dan moet je niet proberen er iets aan te veranderen. Je moet het alleen van een andere kant bekijken. En dit inzicht wordt gebracht door theatermakers en niet door wetenschappers of zakenmensen, dus is het waar. 

Too good to be true
If it sounds too good to be true, it probably is. Voor de meeste problemen geldt namelijk dat stap 1 helemaal niet zo verstandig is. "M'n peuter speelt met m'n nieuwe AH messenset", is geen situatie waarbij acceptatie tot een gewenste uitkomst gaat leiden. En voor stap 2 geldt dat die wel heel erg kort door de bocht is en voorbij gaat aan de complexiteit van elk enigszins interessant probleem. De meest indrukwekkende cases van Omdenken© bestaan dan ook uit het achteraf plakken van dat label op - op het oog - mooi passende oplossingen. Waarvan de echte effectiviteit nooit wordt aangetoond trouwens.

Niet zo zeuren
Waar ik wel enthousiast van wordt, is dat Omdenken© ook inhoudt dat we niet zo moeten zeuren. Kijk naar deze column. Ik heb geaccepteerd dat Omdenken bestaat en mijn ergernis gebruikt om er een mopperige column te schrijven. En vreemd genoeg voel ik me een stuk beter nu.

Erwin Fisser is campagneleider bij Soa Aids Nederland

www.soaaids.nl