[column] Ook marginale klimaatverbeteringen zijn welkom

In de Amsterdamse metrostations mag geen reclame meer worden vertoond voor voertuigen die rijden op fossiele brandstoffen (voornamelijk benzineauto’s dus) én ook niet meer voor vliegtickets tegen dumpprijzen.

Amsterdam is daarmee de eerste stad in Nederland die advertenties voor fossiele brandstoffen uit het straatbeeld weert. Dit is volgens de gemeente een weerspiegeling van hun ambitie om de CO2-uitstoot met 55% terug te dringen in 2030. De gemeente noemt de ondertekening van het convenant met de metrostation-exploitant CBS Media een eerste stap en gaat ook met andere exploitanten in gesprek over het weren van dit soort reclames.

Op 11 mei werd bekendgemaakt dat het Franse parlement een wetvoorstel heeft goedgekeurd om korte binnenlandse vluchten te verbieden naar bestemmingen die binnen 2,5 uur per trein bereikbaar zijn. Doel van de wet is de CO2-uitstoot in 2030 met 40 % te verminderen ten opzichte van 1990.

Je zou denken dat beide nieuwsberichten met groot enthousiasme zouden worden ontvangen; na decennia gesprekken eindelijk actie! Was het leven maar zo eenvoudig… Beide acties werden door milieuorganisaties en andere invloedrijke instanties meteen bestempeld als symboolpolitiek en volledig marginaal in de brede klimaatcrisis. Het verbieden van milieuvervuilende reclame in de Amsterdamse metro is een druppel in de oceaan van dezelfde advertenties op alle andere kanalen en het Franse wetvoorstel ontziet de meest vervuilende trajecten. Ik benoem hier alleen de meest voorkomende kritiek.

Ook al zijn de opmerkingen feitelijk terecht, ik vind dat zelfs symboolpolitiek een grote culturele waarde kan hebben, mits we de symbolen goed gebruiken.

De bouw van ieder huis begint met het symbolisch leggen van de eerste steen. Dat Amsterdam een begin maakt met het verbieden van reclame voor te goedkope vliegtickets in het kader van het verminderen van CO2-uitstoot, legt op zijn minst een basis voor het bewustzijn dat er een verband bestaat tussen de Nederlandse vakantiecultuur en klimaatschade. Daardoor kan een virtuoze cirkel ontstaan (niet te verwarren met vicieuze cirkel) die uiteindelijk naar gedragsverandering leidt. Datzelfde doet het Franse wetvoorstel. En dan mag er discussie losbarsten over de details: waarom alleen te goedkope vliegtickets, waarom alleen lokale vluchten tot 2,5 uur en niet bijvoorbeeld 4 uur. Maar dát de discussie ontstaat is al goed, want alleen door discussie kunnen we cultuur veranderen.

We moeten wel oppassen dat de discussie niet door details ontspoort. Het is te makkelijk om een goed initiatief in de kiem te smoren door het als te marginaal te bestempelen.

We leven in tijden waar de publieke opinie razendsnel kan omkeren. Wie had een jaar geleden voorspeld dat de Black Live Matters beweging zulke diepe veranderingen in de Amerikaanse rechtscultuur zou brengen? Wie had in januari kunnen voorspellen dat de reputatie van het Astra Zeneca vaccin in de EU binnen vier maanden volledig zou zijn vernietigd? En dat we binnen een maand onze eetcultuur volledig omdraaien van buitenshuis dineren naar buitenshuis lunchen? De voorbeelden van snelle verandering in gevestigde culturele gewoontes zouden ons moeten leren om veel meer aandacht te besteden aan de mate en de toon van de kritiek die we uiten op ‘symboolpolitiek’.

En dus zeg ik, hoera! Eindelijk een concrete beweging in de juiste richting!

Hulde aan de Gemeente Amsterdam en CBS Media voor dit prijzenswaardig initiatief. Laten we dit verder ondersteunen door het openbaar maken van alle initiatieven om de CO2-uitstoot terug te brengen. Zo maken we van heel veel losse symboolpolitiek een brede culturele beweging en wordt het vanzelf hét trending topic van dit jaar. Als we dit goed doen zullen we er allemaal beter van worden.